EKONOMİK ENKAZ

Hazine ve Maliye Bakanlığının açıkladığı merkezi bütçe raporuna göre 2022 yılında 142.6 milyar lira olan bütçe açığı 2023 itibarıyla 1 trilyon 375 milyar liraya çıkarak rekor kırdı. Yurttaş 2023’te adeta vergiye çalıştı. Geçen yıl vergi gelirleri yüzde 91 artışla 4 trilyon 501 milyar lira oldu. Faiz giderleri de 675 milyar lira ile yeni bir rekor kırdı.

2023 yılının son ayında bir önceki yılın tamamında verilen açığın 6 katı (842 milyar lira) bütçe açığı verilmiş olması hiç normal değil. Rekor düzeyde gerçekleşen aylık bütçe açığının ayrıntılarına bakıldığında geçtiğimiz ay harcamaları ve bütçe açığını en fazla büyüten etkenin, bir önceki yılın aynı ayına göre yaklaşık 37 kat artış gösteren 622 milyar liralık ‘sermaye transferleri’, başka bir ifadeyle sermaye nitelikli mal ve hizmetlerin finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız ödemeler olduğu anlaşılıyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 2024 yılında bütçeye tam uyulması halinde en az 2.7 trilyon lira açık verileceğini açıkladı. Tek başına bu rakam bile 2024 yılının gerek ülke ekonomisi gerekse halkın giderek zorlaşan yaşam ve geçim koşulları açısından tüm zamanların en zor yıllarından birisi olacağını gösteriyor.

Vatandaşın ekonomisi, gelir gider dengesi ve borç yükü ise devletten aşağı kalır düzeyde değil. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun (BDDK) son verilerine göre; 2022’de 446 milyar lira olan toplam kredi kartı borcu, 2023 sonunda 2.5 kat artarak 1 trilyon 155 lirayı aştı ve kendi rekorunu kırdı. Kredi kartı olmadan en temel ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma düşen milyonlarca insan boğazına kadar borç batağına saplandı.

Resmi verilere göre, ciddi anlamda artan faizlere rağmen temel ihtiyaçlarını karşılayamayan milyonlarca kişinin kredi kartıyla yaşadığını, hemen tüm hanelerin ve bireylerin bankalara yüklü miktarda borçlu olduğu anlaşılıyor. Konut, taşıt, ihtiyaç kredileri ve bireysel kredi kartıyla birlikte bireylerin bankalara olan toplam borcu 2023 sonunda 2.7 trilyon liraya ulaşmış.

Devletin ve halkın bütçesi rekor açıklar verirken, Erdoğan ve ekonomi yönetimi ekonomide hiçbir sorun yokmuş gibi davranarak ‘Enflasyonu düşürüyoruz, ekonomide iyi yoldayız’ söylemleri üzerinden umut tacirliği yapıyor. Oysa bugüne kadar yaşadıklarımız iktidarın uzun süredir yaşanan ağır ekonomik sorunları çözmek, en azından hayat pahalılığı ve yoksulluk tehdidi altında bulunan milyonların içine itildiği sefaleti ortadan kaldırmak gibi bir hedefinin olmadığını gösteriyor.

Enflasyonun kontrolden çıktığı ve hayat pahalılığının giderek arttığı koşullarda sürekli tekrarlanan ‘İşçimizi enflasyona ezdirmeyeceğiz’ sözünün gerçek enflasyonun altında yapılan ücret ve maaş zamları sonrasında hiçbir anlamı kalmadı. Ağır vergi yükü, düşük ücret politikaları ve aşırı çalışma koşulları altında ezilen milyonlar açısından bakıldığında yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı kontrol altına alınmadığı sürece, önümüzdeki aylarda emekçilerin satın alma gücünün bugünkü noktanın daha da gerisine gelmesi kaçınılmaz.

Bugüne kadar hiçbir iktidar döneminde, mevcut iktidar döneminde olduğu kadar ağır vergi, borç ve faiz yükü altına girilmedi. Faizlerin hızla yükselmeye başlaması, tüketici kredisi çekerek, kredi kartı kullanarak geçimini sağlayanların işini daha da zorlaştıracak. Bütün bunların üzerine bizzat iktidar eliyle yaratılan ekonomik enkazın ağır faturası da eklendiğinde durum hiç de parlak değil.

İktidarın seçim sonrasında önceki dönemin tam tersi yönde değişen ekonomi politikaları ve resmi ekonomik verilere olan güvensizlik, halkın geleceğe yönelik endişelerini o kadar çok arttırdı ki, bu noktadan sonra kendi yarattıkları ekonomik enkazı kaldırmaları hiç kolay olmayacak.