Eğitim özelleşti, öğrenciler işçileşti
AKP’LI yıllarda bütçeden eğitime ayrılan pay sürekli azalırken, ihtiyaçlar velilerin sırtına yüklendi. Okuldan kopuşlar arttı, özel okul sayısı katlandı. Mesem’lerle çocuk işçiliği resmileşti, öğretmen maaşları yoksulluk sınırının altında kaldı. Eğitimdeki dinci dayatmalar arttı, akademik başarı geriledi.
Eğitim öğretimde 20232024 I. yarıyılı sona erdi. 17.5 milyon öğrenci, 1 milyon 139 bin öğretmen için 15 günlük tatil zili çaldı. Öğrenciler karne ve tatil heyecanı yaşarken Akp’nin ve Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) karnesi ise kırıklarla dolu. Eğitim yılının ilk yarısı kangrenleşen sorunlarla kapandı.
EĞİTİM BÜTÇESİ YİNE YETERSİZ
AKP’LI yıllarda eğitime bütçeden ayrılan pay her geçen yıl istikrarlı olarak azalırken, okulların ihtiyaçları için halkın cebinden çıkan para ve eğitim harcamaları da katlandı. Özel okulların eğitimdeki payı her geçen gün artıyor. Eğitim alanında dinci dayatmalar, müfredata yönelik gerici uygulamalar, tarikat ve cemaatlerle imzalanan protokoller ise hız kesmedi. Karma eğitimin bile tartışma konusu haline getirildiği bu dönemde, ‘Çevreme duyarlıyım, değerlerime sahip çıkıyorum (ÇEDES)’ projesiyle okullara ‘manevi danışman’ atanmasının yolu açıldı. Mesleki eğitim merkezleri (MESEM) kapsamında 1 milyon 324 öğrenci fabrikalarda, açık öğretimde ise 2 milyon 346 bin öğrenci var. Yani öğrenci örgün eğitimden koparılarak okul dışına düşen çağ nüfusu sayısı 3 milyonu geçti.
OKULLARIN GÖZÜ VELİLERİN CEBİNDE
AKP, 2024 bütçesinde ‘aslan payı’nı eğitime ayırdığını ileri sürse de genel bütçeden eğitime ayrılan yine yüzde 10’un altında kaldı. Eğitime ayrılan bütçenin yüzde 80’i personel harcamalarına ayrılırken okulların giderleri için yine gözler velilerin cebine dikildi. Kayıt, temizlik, güvenlik ve kağıt gibi okulların türlü ihtiyaçları için velilerden para istenmeye devam ediliyor. Devlet okullarında dahi parasız okuma imkanı kalmadı.
90 BİN ÖĞRETMEN ASGARİ ÜCRET BİLE ALAMIYOR
Eğitim bütçesinin büyük bölümü personel giderlerine aktarılsa da 2024 yılında yine öğretmen maaşları 47 bin TL olan yoksulluk sınırının altında kaldı. Yine devlet okullarında sözleşmeli istihdam edilen öğretmen sayısı 50 bin 182, tamamı asgari ücretin altında çalıştırılan ücretli öğretmenlerin sayısı ise 90 bine yaklaştı. Yani toplam öğretmen sayısının en az yüzde 10’u güvencesiz ve düşük ücretle devlet okullarında istihdam ediliyor. Seçim öncesi öğretmen atamalarında mülakat adaletsizliğini kaldıracağını vadeden AKP bu sözünden de vazgeçti. Yüz binlerce öğretmen atama beklerken MEB verilerine göre bile 100 bin öğretmen açığı bulunuyor. Ama bu yıl sadece 20 bin öğretmenin ataması yapıldı. KPSS’YI kazanan öğretmenlerin ise yüzde 85’inin ataması yapılmıyor. Öte yandan devlet okullarının üçte ikisinde kadrolu yardımcı hizmetli bulunmuyor.
ÖZEL OKUL SAYISI KATLANDI
Türkiye’de Akp’nin iktidara geldiği 2002’de örgün eğitimdeki payı yüzde 1.9 olan özel okulların oranı 2023’te yüzde 9.3’e yükseldi. Özel okulların devlet okullarına oranı ise yüzde 23.5’e ulaştı. 75 bin okuldan 14 bin 281’i özel okullara ait. Özel okul patronları velilerden fahiş ücretler almaya devam ederken öğretmenlere de açlık sınırında bir ücret dayatmaya devam ediyor.
MESEM CEHENNEMİNDE 7 ÖĞRENCİ CAN VERDİ
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, sürekli patronlara seslenerek meslek liseleri için ‘Nasıl bir ders programı istiyorsanız siz söyleyin biz yapalım. Ara eleman ihtiyacınızı karşılayalım’ çağrıları yaptı. Mesleki eğitim merkezi (MESEM) kapsamında MEB verilerine göre 1 milyon 324 bin 840 öğrenci, ucuz iş gücü olarak örgün eğitimden koparılarak patronların hizmetine sunuldu. Bu kapsamda 1 gün okulda 4 gün iş yerinde patronlara çalışan çocuklara ücret olarak asgari ücretin yarısı ya da 3’te biri olarak verilen ücreti de devlet ödüyor. Kısa sürede iktidarın teşvik etmesiyle 1.5 milyona yakın çocuk MESEM
cehennemine atıldı. Eylül 2023 ocak 2024 arasında sadece 6 altı ayda 7 çocuk MESEM kapsamında çalışırken iş cinayetine kurban gitti.
BİR ÖĞÜN YEMEK VERİLMEDİ
OECD ülkeleri arasında çocuk yoksulluğunda ilk sırada olan Türkiye’de her 4 çocuktan 1’i okula aç giderken okullarda 1 öğün ücretsiz yemek talebi için toplanan yüz binlerce imza velilerin yakarışı görülmedi. Öğretmenlerin ‘Açlıktan sınıflarda çocuklar bayılıyor’, velilerin ‘Beslenme çantasını dolduramıyoruz’ feryatlarına yine kulak asılmadı. Hatta geçtiğimiz yıl okul öncesinde yarı dönem verilen ücretsiz yemeğe de son verildi. ‘Aslan payı’ndan çocukların payına bir kap sıcak yemek düşmedi.
İMAMLAR OKULLARDA
Eğitimde dini ve gerici uygulamalara hız verildi. Protokol ve proje adı altında cemaat ve tarikatların okullara girmesinin önü açıldı. Okullarda ders saatlerinin cuma namazına göre ayarlanması, karma eğitimi hedef alan adımlarla tarikatlar adeta eğitimin taşeronları oldu. 4-6 yaş grubundaki çocuklara din dersi dayatması gelirken Diyanetin okul öncesi Kur’an kurslarına sadece 1 yılda 200 bin öğrenci kaydedildi. Diyanetle iş birliği yapılarak ÇEDES projesiyle ‘manevi danışman’ adı altında okullara imam ve vaiz görevlendirilmesinin yolu açıldı. Ülkedeki etnik, dilsel, kültürel çeşitlilik ve inanç çeşitliliği, eğitim programlarında ve ders kitaplarına hiç yansımazken ayrımcı ve ötekileştiren yaklaşım müfredata hakim oldu.