RSF: GAZETECİLER HEM DEPREMDEN HEM BASKILARDAN ÇEKTİ
SINIR Tanımayan Gazeteciler (RSF), Kahramanmaraş merkezli depremin birinci yıl dönümü için yaptığı açıklamada, “Yetkililerin depreme yönelik hazırlıksızlıklarının cezası, mayıs seçimlerinin de baskısıyla, kamu görevlileri gibi güç şartlarda görev yapmaya çalışan medya temsilcilerinden çıkarılmaya çalışıldı. Birçok haberci bugün dahi keyfi davalarla boğuşmak zorunda” dedi.
RSF Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu, 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve on binlerce insanın ölümüne yol açan depremde yaşamını yitiren 40’a yakın gazeteciyi de andı. RSF Temsilcisi, doğan afetler gibi yaygın etkileri olan gelişmelerin, kamuoyunun özgürce ve doğru bilgilendirilmesinin önemini daha güçlü şekilde hatırlattığını açıkladı ve şöyle dedi: “Deprem bölgesinde kamu makamları geç organize olmanın da paniğiyle ne yazık ki deprem haberciliğine ve söylemine müdahale etmenin telaşına düşünce çok sayıda medya temsilcisi fiziki saldırı ve ‘dezenformasyon’ gözaltılarına maruz kaldı. Bu soruşturmaların keyfi olduğu çoğunlukla takipsizlikle sonuçlanmasından da anlaşıldı. Tüm bu acı deneyimler, depreme yönelik hazırlıkların ayrılmaz bir parçası olarak, kamu aktörlerine afet şartlarında haberciliğin önemini hatırlatan, anlaşılır bir eğitimi ve kararlı bir iletişimi de zorunlu kılıyor.”
Önderoğlu, kamu makamlarının zorlu şartlarda görev yapan habercileri sorunun bir parçası olarak görmelerinin beraberinde birçok baskıyı getirdiğini bildirdi.
SALDIRIDA BİLDİK VE YENİ AKTÖRLER
Deprem ortamında haberciliğe müdahale olarak, bugüne kadar alışık olunmayan, sıra dışı motivasyonları ve Diyanet görevlileri gibi aktörleri de ortaya çıkardı. Birçok yerli ve yabancı gazetecinin enkaz başında veya bölgesinde yaptığı yayına bazı emniyet görevlisi “Devleti kötülendiği” veya “Devlet zayıf gösterildiği” gibi gerekçelerle fiziki müdahalede bulundu.
Sadece depremin ilk üç gününde dört habercinin “İzinsiz çekim yapmak”, “Turkuaz basın kartı bulundurmamak” veya “kin ve düşmanlığa tahrik” gibi gerekçelerle gözaltına alındığını hatırlatan RSF, depremin birinci yıl dönümünde söz konusu baskılardan bazılarına dikkat çekti:
DEZENFORMASYON, SALDIRI, ENGELLEME
■ Hiçbir düzenleme, ekim 2022’de yürürlüğe giren “dezenformasyon” maddesi kadar, gazeteciliği bastırma işlevi taşıdığını bu kadar kısa sürede ve o denli bariz şekilde göstermedi. Nitekim birçok gazeteci soruşturmalık ve kovuşturmalık olduysa da bu adli süreçlerin çoğunluğu takipsizlik (Canan Kaya, Mehmet Güleş, Medine Mamedoğlu vs.) veya beraatle (Hasan Sivri) sonuçlandı. Ne var ki bu düzenleme, güç şartlarda haber yetiştirme uğraşı veren geniş bir gazeteci çevresinde taciz etkisi yarattı.
■ Malatya Battalgazi’de 9 Şubat 2023’te arama kurtarma faaliyetlerini aktaran Halk TV Muhabiri Ferit Demir, bir özel harekat polisinin tepmeli saldırısına uğradığını duyurdu: “Enkazın başında kadın kardeşimizi kurtarmaya çalışan özel hareket polisi bana laf söyledi. ‘Niye çekiyorsun sen?’ diye bağırdı. Sonra ben giderken TEM yeleği giymiş polis arkamdan bana tekme attı. Ben yere düştüm, pantolonum yırtıldı, bacağım kısmen yaralandı.”
■ Osmaniye’de Mutlu Şehir Osmaniye Sayfası Yöneticisi Ali İmat ve kardeşi Gazeteci İbrahim İmat, depremzedelere yardım için gelen çadırların bekletildiğine dair yaptıkları sosyal medya paylaşımları nedeniyle “dezenformasyon” iddiasıyla tutuklandı. Gazeteciler, 32 gün hapiste tutulduktan sonra tahliye edildi.
■ Yunanistanlı Gazeteciler Kyriakos Finas, Victoras Antonopoulos ve Konstantinos Zilos’nun yayın ekipmanları, 16 Şubat 2023’te Antakya Narlıca’daki toplu gömü alanında drone ile yayın yaptıkları gerekçesiyle tahrip edildi.
■ Gazeteci İlknur Bilir, deprem dönemi yaptığı sosyal medya paylaşımları nedeniyle 15 Eylül’de İstanbul Havalimanında gözaltına alınıp serbest bırakıldı. (MEDYA SERVİSİ)