HALKA KIYAMET sermayeye cennet

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Kahramanmaraş ve Hatay depremleri yeniden imar ve gelişim raporu, deprem bölgesinde sermayenin devlet eliyle emeği ezdiğini gösterdi.

Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan rapor depremin ardından yaşanan yıkım ve deprem bölgesindeki mevcut duruma ilişkin verileri içerdi. Rapor çarpıcı gerçeklere yeniden işaret etti. Bölgede sanayi üretimi 4 ay içinde normale döndü. Ancak hayatını kaybeden, sakatlanan, göç eden ya da inşaat sektörüne kayan işçilerin yeri doldurulamadı. Hükümet, patronlara teşvik üstüne teşvik yağdırırken, patronların temel amacı bölgedeki ‘emek’ ihtiyacını gidermek.

Henüz deprem bölgesinde yaşam normalden oldukça uzak. Hükümetin önümüzdeki yıllara ilişkin projeksiyonu ise kâr odaklı oldu.

Raporda sermayenin ihtiyacına yönelik atılan adımlar şöyle özetlendi: “Bölgenin ekonomik olarak yeniden ayağa kaldırılması kapsamında, imalat sanayisi öncelikli olmak üzere bölgedeki iktisadi faaliyetlerin iyileştirilmesi, sanayi, hizmetler ve tarım sektörünün ihtiyaç duyduğu emek talebinin karşılanması ve bölgedeki tarım üretiminin sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla adımlar atılmıştır. Bu kapsamda, sanayi sitelerinin ve sanayi bölgelerinin altyapı yatırımlarına başlanmış, bölgede faaliyet gösteren işletmeler için borç ertelemesi, yatırım destek paketleri verilmesi gibi tedbirler alındı.”

ÇADIR KENTLER DURURKEN SANAYİ AYAĞA KALKTI

Depremin ardından aylarca depremzedeler çadırda kalmaya devam etti. Depremin birinci yılında hâlâ temiz suya ulaşım pek çok bölgede oldukça zor iken bölgede sanayi kısa sürede devlet teşvikleriyle ayağa kalktı. Raporda yer alan bilgilere göre 2023 yılı mart ayında deprem etkisiyle beraber yüzde 73.5 seviyesine gerileyen imalat nisan ayı itibarıyla deprem öncesi seviyesinin üzerine çıktı.

Deprem bölgesinde imalat sanayisi kapasite kullanım oranı 2023’ün haziran ayında deprem öncesi seviyelere ulaştı. Yine sanayideki elektrik tüketimi incelendiğinde şubat 2023’te devasa düşüş yaşanırken ekim 2023’te sanayinin elektrik tüketimi ekim 2022’ye göre yüzde 4 arttı. Yine sanayideki doğal gaz tüketiminde şubat 2023’te bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 45 azalma görüldü. Sanayinin ekim 2023’teki elektrik tüketimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17 arttı.

HALKIN DEĞİL PATRONUN BORCU SİLİNDİ

Depremzedelere yapılan cüzi kira yardımları, hane başı 10 bin TL olarak duyurulan yardımlar AFAD’A yapılan yurttaş bağışlarından karşılanırken 47 işletmenin KOSGEB’E olan 11.2 milyon Tl’lik borcu silindi.

Deprem bölgesinde yatırımlar için düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin süresi herhangi bir talep alınmaksızın üç yıl uzatıldı. Şubat-aralık 2023 döneminde deprem bölgesinde imalat sanayisi yatırımlarına ilişkin 61 bin 178 istihdam yaratılacağı iddiasıyla 155.1 milyar TL sabit yatırım tutarı olan toplam 1563 teşvik belgesi düzenlendi.

Konaklama tesislerine ilişkin ise 608 ilave istihdam yaratacağı iddia edilen, sabit yatırım tutarı 2.9 milyar TL olan 22 teşvik belgesi düzenlendi.

İŞÇİNİN CAN GÜVENLİĞİ ORTADAN KALKTI

Patronların iş kazası ve meslek hastalıklarını bildirme zorunluluğu ise ortadan kaldırıldı. Patronların SGK’YE yapması gereken bildirimlerin ise 15 Mayıs 2024’e kadar ertelenmesine ve idari para cezası uygulanmamasına göz yumuldu.

Patronlara sağlanan bir başka avantaj ise işbaşı eğitim programlarında istihdam programından yararlanan işverenlerin en az yüzde 50 istihdam taahhüdü verme zorunluluğu ertelendi. İşbaşı eğitim programlarında işverenin sosyal haklardan yoksun biçimde işçi çalıştırıp ardından istihdam etmemesinin önü açıldı.

MİLYARLARCA PATRONLARA

Bölgedeki sermayenin güçlendirilmesi için ise iki farklı destek programı uygulamaya konuldu. Kobİ’lerin istihdam ettikleri personel giderleri ve faaliyet konularıyla ilgili alacakları ham madde, malzeme, teçhizat, donanım gibi giderlerinin karşılanması amacıyla “afet dönemi işletme desteği” yürürlüğe girdi.

Afet dönemi işletme desteği ile bin 356 işletmeye 99.8 milyon TL, afet dönemi yaşam alanı desteği ile 68 işletmeye 9 milyon TL, 39 bin 680 işletmeye 12.8 milyar TL kaynak aktarıldı. Deprem sonrası altı bankanın katılımıyla 2023 “deprem acil destek kredisi programı” yürürlüğe girdi, 7 bin 338 işletmeye 2.5 milyar TL kredi kullandırıldı.

EMEKÇİLERİN CEBİNDEN SERMAYEYE

Depremzedelerin temel ihtiyaçlarının karşılanması bağışlarla yurttaşların üstüne yıkılırken sermayenin desteklenmesi için verilen tüm bu teşvikler de her geçen gün daha fazla “tabana yayılan” vergilerle, yurttaşların cebinden sağlandı.

İstisna ve indirim tutarlarına getirilen ek vergiyle 73.5 milyar TL, sürücü belgesi harçlarındaki yüzde 50 oranında zamla ve yolcu beraberinde getirilen telefon kullanım izin harcının 6 bin 91 Tl’den 20 bin Tl’ye yükseltilmesiyle 10 milyar TL, KDV oranlarının artırılmasıyla 92 milyar TL, ek motorlu taşıtlar vergisi ile 30.1 milyar TL, kurumlar vergisinin yüzde 20’den yüzde 25’e çıkarılmasıyla 80 milyar TL, akaryakıt ürünlerinde yapılan zamla 85 milyar TL ek vergi geliri elde edildi. Böylece bağışlar dışında, ek vergilerle 370.6 milyar TL gelir elde edildi ve bu gelirin çok büyük bir kısmı teşviklere ayrıldı.

Akaryakıtta litre başına alınan maktu ÖTV tutarları LPG’DE 4 TL, benzin ve motorinde ise 5 TL tutarında artırıldı.