TEMPUS VERİTATİS
Geçtiğimiz hafta dünyanın en fazla tanınan ve takip edilen karnavalı olma özelliği taşıyan ve Brezilyalılar için de büyük bir övünç kaynağı olan ünlü karnaval devam ederken, Brezilya polisi önemli bir operasyon başlatarak zoru başardı ve ülke gündemini siyasete kaydırdı. Federal Polis, Tempus Veritatis ismini verdiği operasyon ile aşırı-sağcı Eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun pasaportuna el koyarken, Bolsonaro’nun yakın çevresindeki çoğu emekli asker, siyasetçi ve iş adamlarından oluşan bir grubun evlerinde ve ofislerinde aramalar gerçekleştirdi, bazıları için ev hapsi kararı alındı. 2022’deki başkanlık seçimlerini ikinci turda sadece 1.8 puan farkla kaybeden Bolsonaro’nun yakın çevresi tarafından seçim sonuçlarını tanımama yönündeki tavsiyelere uyarak kendisini destekleyen kitleleri harekete geçirdiği ve Bolsonaro’nun da böyle bir ihtimal dahilinde ordunun nasıl bir tavır alacağını ciddi biçimde araştırdığı iddiaları, bu operasyon ile somut bir biçimde araştırılmaya başlanmış bulunuyor.
Yüksek Seçim Kurulu tarafından 2030’a kadar seçimlere katılma hakkı yasaklanan Bolsonaro, seçimlerden Lula’nın başkanlık koltuğuna oturmasına kadar geçen süre içinde kaybettiğini açık bir biçimde kabul etmemiş, bu da taraftarları açısından hâlâ Lula’nın başkanlığının önlenebileceği şeklinde yorumlanarak, Abd’deki Capitol Hill baskınına benzer bir darbeci sürecin yaşanmasına sebep olmuştu. Bu esnada ordu içerisinde belirli grupların Lula’nın başkanlığını kabul etmeyecekleri yönünde yorumlar yapılmakta, Bolsonarocu kitleler şehirler arası yolları kapatarak orduya ve Tanrıya müdahale etmeleri için çağrıda bulunurken, kolluk kuvvetlerinin kendilerine müdahale etmemelerinden de cesaret almaktaydılar. Lula’nın nihayet başkanlık koltuğuna oturması ile de Bolsonaro tutuklanma korkusu ile ABD’YE kaçmış, Brezilya’ya döndükten sonra da sürekli olarak her an tutuklanabileceğini her fırsatta dile getirmişti. O günden beri tutuklanmamış olan Bolsonaro’nun 25 Şubat’ta ‘Olayların gerçek yüzünü anlatmak üzere’ Sao Paulo’da gerçekleşecek bir gösteri çağrısında bulunmasından sonra operasyonun başlaması, Bolsonaro’nun kamuoyu yaratma ve gelecek operasyonu yıpratma çabasını kısıtlamış oluyor. Her ne kadar ihtimal dahilinde bulunsa da Bolsonaro’nun işine yarayacak bir biçimde mağdura dönüşmemesi ve Bolsonarocu aşırı sağcı kitlelerin sokaklara dökülmesine sebep olmamak için de eski başkanın şimdilik tutuklanmayacağı düşünülüyor.
Operasyon, Bolsonaro’nun Liberal Partisindeki bilgisayarlara, cep telefonları ve belgelere el konulması ile geçen seneki darbe teşebbüsü sürecinde bazı yazışmaların da ortaya çıkmasına sebep oldu. Liberal Parti ise halen Temsilciler Meclisinde en yüksek temsil oranına sahip parti olarak iktidarın politik bir dava ile kendilerini baskı altına almaya çalıştıklarını ilan etti. İçlerinde aktif olarak görevde bulunan 18 askerin ise soruşturmanın merkezinde olması Brezilya açısından bir ilk niteliğinde.
Latincedeki Tempus Veritas’tan, yani ‘gerçeğin vakti’nden ismini alan operasyon ordu ile iktidar arasındaki ilişkilerin gerilmesine de sebep olabilir ki bu ihtimal PT ve hükümet içinde bir tedirginliğe sebep olmuş durumda. Her ne kadar hükümet, sürecin yargı tarafından sürdürüldüğü ve dışarıdan politik bir baskı ya da müdahale olmadığını iddia etse de soruşturmayı yürüten federal polis hükümetin bir parçası konumunda. Bu açıdan operasyon ve soruşturmanın ne kadar derinleşebileceğini görmek ülke tarihi açısından önemli bir deneyim olacak. Bolsonaro’nun süreçten bir siyasi mağdur olarak çıkmasını önlemek ve sürecin sokak hareketlerine evrilmesini engellemek ise önemli.