AKP döneminde emekçilerin kayıpları
Akp’nin iktidara gelir gelmez İş Yasası’nda yaptığı deği şikliklerden sonra kaybeden emekçiler oldu. AKP iktidarı dö neminde emeğin milli gelirden aldığı pay geriledi, sermaye nin ise arttı. İş cinayetleri hızla artarken sendikalaşma oranı azaldı, grev hakkı fiilen ortadan kalktı.
EMEĞİN MİLLİ GELİRDEN ALDIĞI PAY ERİDİ
AKP döneminde ve başkanlık rejiminde bölüşüm ilişkileri kötüleşti. Başkanlık dönemi öncesinde milli gelir içinde eme ğin payı yüzde 35.3 iken 2022’de yüzde 25.2’ye geriledi. Buna karşılık milli gelir içinde sermayenin payı başkanlık rejimi ön cesi yüzde 48 iken 2022’de yüzde 56.7’ye yükseldi.
ASGARİ ÜCRET ORTALAMA ÜCRET HALİNDE
AKP’LI yıllarda asgari ücret hızla ortalama ücret haline geldi. AKP döneminde toplu sözleşmeli iş yerleri de dahil olmak üzere ücretlerle asgari ücret arasındaki makas kapandı.
2005 yılında asgari ücret ortalama ücretin yüzde 46’sı iken 2020’de yüzde 60’ına çıktı. 2023’te ise emekçilerin yarısından fazlası asgari ücretle çalışıyor. Asgari ücretin yüzde 10 ila 20 fazlası da dahil edildiğinde bu oran yüzde 65’i buluyor.
‘VERİMLİLİK’ ARTTI, ÜCRETLER ERİDİ!
AKP döneminde işçiler daha fazla çalışıp üretirken ücretleri geriledi. 2009’dan bu yana verimlilik 60 puan artarken reel birim ücret 8 puan azaldı. AKP hükümetleri döneminde işçiler daha çok çalışıp daha çok üretirken daha az ücret aldı.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD) 2022 yılı verilerine göre, Türkiye’de haftalık çalışma süresi ortala ma 45.7 saat olarak uygulanırken, her 3 kişiden 1’i ise hafta da 50 saatten fazla çalışıyor.
İŞÇİDEN DAHA ÇOK VERGİ ALINDI!
2000 yılında 2 bin 500 TL olan ilk vergi dilimi yeniden de ğerleme oranına göre artırılsaydı 2023’te ilk vergi dilimi 182 bin 109 TL olarak uygulanmalıydı. Oysa 2023 yılında ilk vergi dilimi 70 bin TL olarak uygulandı. Dolaylı vergiler 2000’de yüzde 59 iken 2022’de yüzde 64’e ulaştı.
AKP SENDİKAL HAKLARI ZAYIFLATTI!
21 yıllık AKP iktidarı sonunda gelinen tablo yüzde 14 civa rında resmi sendikalaşma oranı, yüzde 12.4 fiili sendikalaş ma oranı ve yüzde 8.1 civarında toplu sözleşme kapsamı. Özel sektörde toplu sözleşme kapsamı ise yüzde 4.7. Özel sektörde işçilerin yüzde 95.3’ü sendikalı değil.
GREV HAKKI FİİLEN YOK EDİLDİ
AKP döneminde grev hakkı yok edildi. Greve katılan işçi sayısı 1963’ten bu yana en düşük düzeye indi. AKP hükümetleri grev yasaklamalarının kapsamını genişletti. AKP döneminde 20 grev erteleme kararnamesi yayımlan dı ve 195 bini aşkın işçinin grevi yasaklandı. Buna karşılık 21 yıllık AKP döneminde yalnızca 90 bin (fiili grevler hariç) işçi greve çıkabildi.
EMEKLİLİK YAŞI ARTTI EMEKLİ AYLIKLARI DÜŞTÜ
AKP emeklilik yaşını ve prim gün sayısını artırdı. Emekliler arasında eşitsizlikler yarattı. Emekli aylığı gün celleme katsayısı, aylık bağlama oranları, aylıkların alt sı nırı düşürüldü. Aylık artışları resmi enflasyon oranıyla sı nırlandırıldı. Ssk’lerin alt sınır aylığı 1999 öncesinde yüzde 70 iken 5510 sayılı Yasa ile emekli aylıklarının sınırları yüzde 35-40 oranına geriledi.
2008’de sosyal güvenlik alanında yapılan düzenleme ler sonucu emekli aylıkları düştü ve bu durum emeklile rin iş aramasına ve/veya çalışan yoksul emekli olmasına sebep oldu.
2002’de asgari ücret 184 TL iken en düşük işçi emekli aylığı 257 TL idi. 2002’de en düşük emekli aylığı asgari ücretin yüzde 40 üzerindeyken, günümüzde emekli aylığı 10 bin, asgari ücret ise 17 bin lira.