Filmin sonunda seyirci kaybediyor
Dönemsel olarak sinemada gişe verilerine bakarak endüstrinin durumunu anlamaya ve anlatmaya çalışıyorum. Türkiye sinema endüstrisinde krizin sinyalleri 2019 yılında yani pandemiden önce ortaya çıkmaya başlamıştı aslında. Bu yıl kesilen bilet adedinde keskin bir düşüş gözlendi. 2018 yılını 70.4 milyonun üzerinde bilet keserek bitiren sektör, 12 ay sonra tam 11 milyon seyirci kaybetmişti. İşin daha da çarpıcı yanı 59.5 milyona düşen bilet adedindeki kaybın tamamı yerli yapımlardandı. Yani seyirci ‘yerli ve milli’ sinemaya bir uyarıda bulunuyor ve birbirinin aynı yapımları izlemekten bıktığını gösteriyordu bir bakıma. Tabii bunda dijital platformların yükselişinin payı da vardı.
2020’ye de bir önceki yılın ortalamasıyla giren gişe sayıları, mart ayının ortasında ilk Kovid-19 vakasının açıklanması ve salonların kapatılmasıyla tepetaklak oldu. Sonraki yıl da salonlar için durum hiç iç açıcı olmayacaktı. Seyirci sayılarındaki düşüşü aşağıdaki tabloda görebilirsiniz. (Tablo 1)
Bu durum anlaşılabilirdi bir bakıma. En nihayetinde pandemiyle birlikte gelen kriz sadece Türkiye’ye özgü değildi. Ancak tablodaki verilerden de anlaşılacağı üzere pandeminin etkilerinin ortadan kalkmaya başladığı 2022 ve tamamen bittiği 2023 yılı sayılarına bakınca seyirci sayısındaki dramatik azalış durdurulamıyordu. Hatta 2023 yılı bir öncekine göre daha kötü geçmişti. 2022’de 36 milyondan fazla bilet kesilirken geçen yıl bu sayı 31 milyonun az üzerindeydi.
Ama böylesi bir kayba rağmen sayılarda kafa karıştıran bir durum var. Seyirci sürekli düşerken hasılat artmaya devam ediyordu. Tablodan da görüleceği üzere hayli dikkat çekici bir artıştı üstelik söz konusu olan…
Pandemi öncesinde 1 milyar Tl’ye yaklaşan hasılat, yarı yarıya seyirci kaybına rağmen 2023 yılını 3 milyar Tl’nin kapılarına dayanarak bitirmişti. Seyirci sayısında bir artış olmadığına göre toplam gişe sayılarındaki bu artışın bir tek bir açıklaması kalıyor geriye. Bilet fiyatlarına yapılan fahiş zam. Sinema biletlerinin ne kadar pahalı olduğu özellikle de büyük kentlerde yaşayanlar için günlük muhabbetlerin vazgeçilmezleri arasında artık. Bazı salonlar 300 lira talep ediyor tek kişilik bir bilet için. Ancak bu sayıları taşrada telaffuz etmek zor olduğu için daha ‘makul’ olabileceği var sayılıyor. Gerçekten öyle mi, bir bakalım.
Tablodan da görüldüğü gibi 2019 sonunda 16.5 lira olan sinema bileti fiyatları ortalaması, an itibarıyla 125 liraya dayanmış durumda. Bu yüksek fiyat artışı seyirci sayılarındaki dramatik düşüşe rağmen hasılatın Türk lirası cinsinden neden azalmadığını hatta daha fazla artığını açıklıyor bizlere. Yani sinema salonu sahipleri, dağıtımcılar ve yapımcılar krizin faturasını seyirciye yıkmayı tercih ediyorlar. Bütün sektörlerde olduğu gibi burada da durum aynı.
Denebilir ki, evet TL bazında bir hasılat yükselişi söz konusu olabilir ama dolar bazında bakıldığında durum öyle olmayacaktır. Bu filmler dövizle ithal ediliyor, maliyetlerin çoğu da öyle… Bu durum maliyetin yükünün seyirciye yıkıldığı gerçeğini değiştirmese de, işin o tarafına da bakalım.
Tablodan da anlaşılacağı gibi (Tablo 2), kur ataklarının başladığı 2017 sonundan itibaren sektörün dolar bazında geliri azalmaya başlıyor. 2018’deki seyirci artışı bunu, gidişin yatar seyir izlemesine bağlasa da 2019’daki seyirci düşüşü ve pandemiyle birlikte okun yönü aşağı dönüyor. Ancak burada arada iki yılın pandemiyle geçtiğini ve gelir kaybının kaynağının bu olduğunu hatırlamakta yarar var. Sinemaların salonlarının tekrar açılmasıyla birlikte bilet fiyatlarına yapılan fahiş zamlar, yalnızca TL değil, tabloda da görüldüğü gibi dolar bazında da hasılat eğrisi yönünü yukarı çeviriyor. Bu tabloda 31 Aralık 2023 kurunun baz alındığını hatırlatalım. Geçen yılı 100 milyon dolara yakın bir seviyede bitiren sektörün bu kurlarla 200 milyon doları geride bıraktığı görkemli günlerini yakalaması çok zor.
Ama imkansız değil! Bunun tek yolu yeniden seyirci sayısını 60-70 milyonlara çıkarmak. Ancak bugünün ekonomik koşullarını ve bilet fiyatlarını düşünürsek imkansız gibi görünüyor. Bunu sektör de çok iyi biliyor kuşkusuz. Ve krizin maliyetini seyirciye yıkıyor. Olan yine eğlenmek, korkmak, hüzünlenmek, sarsılmak, düşüncelere dalmak için sinemaya gitmek isteyen seyirciye oluyor.
- Bütün veriler https://boxofficeturkiye.
com/ sitesinden alınmıştır
‘ Salgın öncesinin yarısı kadar bilet satılabilirken, hasılat 2019’un üç katına çıktı. Üstelik yalnızca TL olarak değil, dolar bazında da artış söz konusu. Nedeni bilet fiyatlarındaki fahiş artış.