ÜCRETSİZ İZİN DİLEKÇESİ İŞÇİNİN ÖZLÜK DOSYASINDA BULUNMASI GEREKİR

SORU: Merhaba, ben gebelik nedeniyle ücretsiz izindeyken, kod 48 ile 1.5 ay önce işten çıkarıldığımı öğrendim. Yeni gelen muhasebeci ücretsiz izin dilekçemi dosyada bulamadığını ve sehven çıkardığını, süre dolduğu için de kodumu değiştiremeyeceklerini iddia ediyor. Bu durumda ne yapmalıyım?

CEVAP: İyi günler diliyorum. Sorunuzda belirtmiş olduğunuz gebelik nedeni ile ücretsiz izinde olma hali İş Kanunu’nun ‘Analık halinde çalışma ve süt izni’ başlıklı

74. maddesinde düzenlenen “Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır” hükmü gereği tarafınıza verilen ve bu süre içinde tarafınıza iş göremezlik raporu verilen bir süredir. Gebelik nedeni ile ücretsiz izin kullanılması hali, ancak tarafların yani işçi ve işverenin karşılıklı anlaşması halinde olabilecek bir durumdur.

Hamile kadın işçinin çalışmaya devam etmesi hamileliğini, kendisinin ve çocuğunun sağlığını tehlikeye düşürüyorsa, eğer bu hususun bir doktor raporuyla tespit edilmesi ve buna göre işverenin yasada yer alan sürelerde artırıma gitmesi mümkündür. Ancak, doğumdan önce sekiz hafta olan yasal doğum izninden önce alınacak olan herhangi bir izin, maalesef kanunda yer alan ücretsiz doğum izni kapsamında olamayacaktır. Bu açıdan İş Kanunu’nda böyle bir düzenleme olmadığı için, taraflar iş sözleşmesini karşılıklı bir anlaşma ile askıya alarak ücretsiz izin uygulamasını bu şekilde yasal hale getirirler. İşçiye bu süre boyunca ücret ödenmez ve adına sigorta primi beyan edilmez. Ücretsiz iznin uygulanabilmesi yukarıda da belirttiğimiz gibi işçinin rızası ile tarafların anlaşması ile olabilmektedir.

Dolayısıyla sorunuzda bahsettiğiniz gebelik nedeni ile ücretsiz izin uygulaması yine İş Kanunu’nun aynı maddesi ile düzenlenen doğum sonrasında kullanılan, “… İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir” hükmü gereğince kullanılan izinden farklıdır.

İşten çıkış kodlarından 48 kodlu işten çıkarılma hali, İş Kanunu’nun işverenin haklı nedenle ve derhal işten çıkarılma hallerinin düzenlendiği 25. maddesinin ‘Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri’ başlıklı fıkrasının (g) bendinde yer alan düzenlemeye karşılık gelmektedir. Buna göre, işveren iş sözleşmenizi, “İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi” sebebi ile feshetmiş.

İşçi özlük dosyasında saklanması gereken bu tür bir belgenin kaybolması veya bir belgenin bulunamaması gibi bir durum işveren açısından idari para cezasını gerektirecek bir durumdur. İşveren, düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları işçi özlük dosyasında saklamak yükümlülüğü altındadır. Özlük dosyası eksik belgelerle düzenlenmesi halinde idari para cezası uygulanmayabilir. Ancak kanunca düzenlenmesi zorunlu olan evrakların eksik olması ya da düzenlenmemesi halinde idari para cezası uygulanır. Size, yine de Sosyal Güvenlik ve Çalışma Bakanlığının ilgili müdürlüğüne şikayet hakkınızı kullanmanızı öneririm. Ayrıca, karşılıklı anlaşma şeklinde düzenlenen bu tür belgelerden imzalı ve/veya alındı onaylı bir örneğinin de tarafınızca bir suretinin sizde bulunması da olası bir dava açma durumunuzda ispat açısından size yardımcı olacaktır.

Sorunuzda belirttiğiniz bu söz konusu işten çıkarma durumu sehven yapılan bir durum ise, bu durumda işveren ile birlikte bu sorunu karşılıklı anlaşarak düzeltme yoluna gidebilirsiniz. İşveren sizi tekrar işe alabilir. 30 günlük süre içinde işe iade davası açma süresi geçmiş olduğu için işe iade davası açmanız olanaklı değildir. Yasal şartlarınızın bulunması halinde (En az bir yıllık çalışma süresini doldurmuş olma, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışma gibi) ise bu durumda kıdem ve ihbar tazminatı ile varsa diğer işçilik alacaklarınız için dava açabilirsiniz.