KAPİTALİST KRİZ VE TÜRKİYE…
det olmuştur, ekonomideki her olumsuzluk kriz olarak tanımlanır. Söze “krizdeki Türkiye…” diye başlanır.
En ileri gideni, Türkiye ekonomisinin içinde bulundu ğu “Bu kriz değil, buhran” tanımını yapan Kılıçdaroğlu olmuştu.
Şüphesiz bu tür saptamalar yaptıracak az olumsuz luk yok ülke ekonomisinde.
2023’te sanayi üretimi yüzde 2’den az arttı örneğin. İşsizlik, başvurusu yapmayanları işsiz saymayan resmi rakamlarla yüzde 9.4 oldu. Gerçeğe daha yakın “geniş tanımlı” işsizlik oranı ise yüzde 26.5. 2023 ocağındaki yüzde 21.9’luk oranla karşılaştırıldığında işsizliğin küçüm senmeyecek biçimde arttığı görülüyor. Enflasyon resmi rakamla bile şubatta yüzde 67’ydi. ENAG yaklaşık iki katı nı açıkladı. Türkiye Arjantin’le Lübnan’dan sonra dünya üçüncüsü. 2023 sonundaki dış borç stoku 483 milyar dolar. Ana para ve borcun amortismanı olarak bu yıl ödenmesi gereken “kısa vadeli borç” 200 milyar dolar. 35 milyarlık cari açık eklendiğinde, 2024’te 235 milyar dolarlık zorunlu borç ödemesi bulunuyor.
Ücretli emeğin; emekliler dahil, işçi ve emekçilerin durumu ise vahim. Emekli ortalama 10 bin, ücretlilerin büyük bölümünü kapsayan asgari ücretlilerse 17 bin TL ile kendilerini ve ailelerini geçindirmek zorunda ki, bu olanaksız. Bu para, örneğin İstanbul’da ev kirasını bile karşılamıyor! Enflasyonun yüküyle birlikte zamlar ve vergiler de onların sırtına bindiriliyor. Bu, ekonominin bütün olumsuzluklarının, hele işsizlik de hesaba katıldı ğında, emeğiyle geçinme durumunda olanlara yıkıldığı, çözümün burada arandığı anlamına geliyor. Adına “ras yonel ekonomi politikası” deniyor!
Daha uzatılabilir. Ancak çıplak gözle görünür olan ekonominin bu olumsuzluklarından hareketle,
Türkiye’nin krizde olduğu sonucuna varmak doğru değil.
Türkiye krizde değil; çünkü 2022’de yüzde 5.5, 2023’teyse -sanayi üretimindeki büyüme bu boyutta olmamakla birlikte- yüzde 4.5 büyüdü. Erdoğan’ın övün düğü de bu: “Büyüyoruz”! 2021’de de yüzde 11.4 büyü müştü Türkiye!
Evet, büyüyoruz, doğru! Türkiye ekonomisinin 2024’te yüzde 3 ile 3.5 oranında büyümesi öngörü lüyor. Sadece hükümetin değil, IMF ve TÜSİAD’ıN tahminleri de bu yönde.
Ekonomi krizde değil, büyüyor ve büyüme oranı yavaşlamakta olsa da, büyümeye devam edecek görünüyor. Sorun, bu büyümenin nasıl bir büyüme olduğunda!
Büyümede değil, bölüşümde; büyümenin nimetlerinin paylaşılmasında sorun var. Hem de büyük sorun.
Hükümet, özellikle seçimler öncesi “müjdeler” ver meyi adet edinmiştir. “Karadeniz’de doğal gaz bulundu”! Sonuncu “müjde” 11 Nisan’da geldi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, “Gabar’daki 33 kuyuda bugün itibarıy la 40 bin varillik günlük üretimi geçtik. Cumhuriyet tari hinin rekoru”!
Eee… Sanki -haberler doğru olsa bile- işçi ve emek çiler elde edilecek gelirlerin ucundan olsun koklayacak! Olası gelirler, köprü ve yollardan geçenden de geçme yenden de toplanan, yetmeyince hazineden karşılanan gelirler gibi, doğrudan sermayenin kasasına aktarılıyor. Şimdiye kadar hep böyle oldu. Bu ancak bir işçi iktida rında değişebilir.
Sorun şurada ki; emeğin, işçi ve emekçilerin büyü meden aldığı pay aynı kalmak bir yana sürekli azalıyor. Hem de büyük bir hızla. 2020 sonuyla 2022’nin haziranı arasındaki 1.5 yılda örneğin, iş gücü ödemelerinin milli gelirdeki payı yüzde 31.9’dan yüzde 25.4’e geriledi. 1.5 yılda 6.5 puanlık gerileme!.. İşçi ve emekçiler 1.5 yıl için de, yaklaşık 1/3’üne sahip oldukları milli gelirin 1/4’ünü elde edebilir oldular. Sorun burada, Türkiye’nin büyüyüp büyümemesi ya da krizde olup olmamasında değil!
Düşmekte olan büyüme oranları, sanayinin azalan büyümesi, yüksek enflasyon, hızla artan işsizlik, yükselti len faiz oranları ve sıkı para politikasıyla ekonominin daraltılmasına girişilmesi, iç ve dış borç yükü… daha eklenebilecek başkalarıyla ekonomide kriz unsurları biri kiyor. Bu, izlenmekte olan “rasyonel ekonomi politikası” nın da “katkısı” ile işçi ve emekçilerden sermayeye kay nak transferinin hızlanarak artmasına neden olacak. Türkiye ekonomisinin hem nesnel durumu hem de izle nen ekonomi politikaları önümüzdeki dönemde de gelir transferinin süreceği ve tüm yüklerin emekçilerin sırtına yıkılacağını gösteriyor.
Sorun yanlış yerde aranmamalı. İşçi ve emekçilerin kendilerini ve haklarını savunma ihtiyaçları büyüyor. Örgütlenmesi gereken bu.