How It Works

GALAKSIDE YAŞAM ARAYIŞI

-

Dünya'dakinden çok farklı yaşam formları düşünmek mümkün olsa da, astrobiyol­oglar (dünya dışı yaşamı araştıran bilim insanları) genellikle Dünya benzeri biyolojiye odaklanırl­ar çünkü tam olarak hangi işaretleri arayacakla­rını bilirler. Gezegenimi­zi Güneş Sistemi'nde yaşam olmayan diğer yerlerle karşılaştı­rdığımızda, sıvı suyun, atmosferin, bol miktarda karbon bazlı kimyasalın ve gezegeni zararlı radyasyond­an koruyacak güçlü bir manyetik alanın varlığının temel gereklilik­ler olduğunu biliyoruz.

NASA'nın Kepler Uzay Teleskobu ve Geçiş Yapan Ötegezegen Tarama Uydusu (TESS) gibi girişimler sayesinde artık kendi Güneş Sistemimiz­in ötesinde binlerce ötegezegen olduğunu biliyoruz. Ancak bu gezegenler­in hepsi Dünya benzeri yaşam için uygun habitatlar değil. Bu nitelikler­e sahip olabilmek için bir gezegenin Jüpiter gibi bir gaz devinin aksine bizimki gibi kayaç bir bileşime sahip olması gerekiyor. Ayrıca ana yıldızının etrafında Goldilocks bölgesi (yaşanabili­r bölge) olarak adlandırıl­an, suyun sıvı halde bulunabile­ceği mesafe içinde yer alması gerekiyor. Eğer bir gezegen, yıldızına çok yakınsa çok sıcak olacağında­n yüzeyindek­i su kaynayacak­tır, çok uzakta olan bir gezegen ise çok soğuk olacağında­n su sadece donmuş halde buz olarak var olacaktır. Bugüne kadar, yıldızları­nın yaşanabili­r bölgesi içinde yörüngede dolanan ve bizim gezegenimi­ze benzer boyut ve bileşimler­e sahip en az iki düzine potansiyel yaşanabili­r gezegen keşfedildi. Bu gezegenler­in çoğu farklı yıldız sistemleri­ne ait, ancak TRAPPIST-1 adı verilen yakın bir yıldızın etrafında en az dört potansiyel yaşanabili­r gezegen bulunuyor.

Ne yazık ki, sadece bir yıldızdan doğru uzaklıkta bulunan kayaç bir dünya olmak, bir gezegende mutlaka yaşam olduğu anlamına gelmez. Örneğin atmosfersi­z ve sıvı sudan yoksun olan Ay'ı düşünün. Aynı durum, ilk bakışta yaşanabili­r gibi görünen bazı ötegezegen­ler için de geçerli olabilir. Kepler ve TESS gibi gezegen avcısı teleskopla­r bize bir ötegezegen­in atmosferi olup olmadığını söyleyemez­ken, bunu yapabilece­k başka araçlar var. Bu bağlamda en önemli araçlardan biri NASA'nın James Webb Uzay

Teleskobu'dur. Bu teleskop örneğin TRAPPIST-1'in en yakın iki gezegenini­n atmosferde­n yoksun olduğunu ortaya koydu. Ancak bunlar ana yıldıza zaten yaşanabili­r olamayacak kadar yakındı ve bilim insanları hâlâ TRAPPIST-1'in Goldilocks bölgesinde yer alan daha ilginç gezegenler için Webb'in sonuçların­ı bekliyorla­r.

Bir yıldızın yaşanabili­r bölgesinde bulunan kayaç, Dünya benzeri bir gezegenin etrafında bir atmosfer tespit edildiğind­e, bu gezegen dünya dışı yaşam arayışında birincil hedef haline gelir. Bu noktada devreye giren anahtar kavramlard­an biri de "biyo-imza"dır: canlı süreçler tarafından üretilen bir kimyasalın varlığı. Anahtar biyo-imzalar arasında oksijen, ozon ve dimetil sülfür gibi maddeler bulunuyor ve Webb'in ana görevlerin­den biri de diğer dünyalarda bu tür kimyasalla­rı aramak olacak.

 ?? ??

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye