TANAP neden ve ne kadar önemli?
Bölgenin en uzun doğalgaz boru hatlarından Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) geçtiğimiz haftalarda resmen açıldı. Boru hattından Türkiye’nin ulusal şebekesine ilk gaz akışı, 30 Haziran 2018’de gerçekleştirilecek.
Açılış töreni medyada geniş yer buldu. Atılan başlıklarda, projenin özellikle uluslararası ölçekteki önemine dair abartılı vurgular da vardı. Ayakların biraz yere basmasında yarar var. Kendi kendimizi gaza getirmek yerine gerçekçi yaklaşmak en doğrusu.
Peki başlıklar abartılı dedik diye biz önemsiz mi görüyoruz TANAP’ı? Tabii hayır!
TANAP önemli. Çünkü Türkiye doğalgazda dışa bağımlı bir ülke. Bu alanda arz güvenliğini sağlamak gibi bir derdi var. Halen Rusya’dan gelen iki hat, Azerbaycan ve İran’dan gelen birer hat Türkiye’ye gaz taşıyor. Yani tedarikçi sayısının sınırlı oluşu da dışa bağımlılığı katmerli hale getiriyor. Üstelik tek başına Rusya, Türkiye’nin ithalatının yüzde 60’ına yakınını karşılıyor.
İşte TANAP ilk etkisi burada devreye giriyor. Yeni hattan gelecek yıllık 6 milyar metreküplük Azerbaycan gazı, Türkiye’nin bugünkü toplam ithalatının yüzde 12’sini oluşturacak. Böylece Rus gazının payı yüde 50’nin altı- na inebilecek. Gelelim TANAP’ın bölgesel enerji dengeleri açısından taşıdığı öneme... Evet, başlıkları abartılı bulmakla birlikte TANAP Türkiye’nin yanı sıra bölgesel enerji dengeleri açısından da mühim. Çünkü, TANAP öncelikle kaynak ülke Azerbaycan’ın ürününü pazara sürmesini sağlayacak. Proje, Türkiye’nin yanı sıra İtalya’nın gaz tedarikine de katkı sunacak. Ayrıca güzergah üzerindeki Türkiye dışı ülkeler, yani Gürcistan, Yunanistan ve Arnavutluk’a da stratejik değer katacak. Bundan da öte, boru hattına yakın balkan ülkelerinin gözü de TANAP’ın kapasite artışıyla ortaya çıkacak gaz arzından faydalanma peşinde. Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Sırbistan, Makedonya, Arnavutluk ve hatta Ukrayna. Zaten Sırbistan ve Ukrayna devlet başkanlarının TANAP’ın açılış törenine katılmaları da projeye verdikleri önemin en açık göstergelerinden biri oldu.
TANAP’ın Türkiye’yi transit ülke olmaktan çıkarıp enerji merkezi haline getireceğine yönelik ifadeler ise bizce abartılı. Çünkü ülkenizden boru hattı geçmesi önemlidir belki ama sadece bu durum sizi enerji merkezi yapmaya yetmez. Boru hatlarından ziyade, asıl bu borularla taşınacak gazın ticaretinde ve fiyat oluşumunda rol üstlenebilirseniz enerji merkezi sıfatına yaklaşabilirsiniz.
Özetle, TANAP gerek Türkiye ve gerekse bölgesel enerji dengeleri açısından çok önemli bir proje. Ama gerçeğinden daha yüksek bir önem atfetmek de yanlıştır.