Koronaya karşı ‘veya’ yerine ‘ve’ demek...

Kitap sayfalarını, daha doğrusu yapraklarını bir arada ve düzgün tutmak için ‘şiraze’ kullanılır. Şiraze, ince bir bez şerittir. Ciltçi şirazeyi kaydırdı mı, ne sayfalar ne de kitabın kapağı bir araya gelmez. O kitaptan da hayır gelmez. Deyim olarak da dilimize yerleşmiştir. “Şirazesinden çıkmak”, “şirazesi bozulmak”, “şirazesi kaymak” gibi çeşitli kullanımları vardır. Hepsi aynı anlama gelir. Bir iş şirazeden çıkmışsa, düzen bozulmuş demektir.

İşte bu korona musibeti de şirazemizi kaydırdı, patinaj yapar oldu. Şirket yöneticileri olduğu gibi, ülke liderleri de ‘patinaj’ yapıyor doğrusu... Kanadalı profesör Roger Martin’in böylesi durumlar için bir önerisi var. Martin’in önerilerine temel oluşturan bakış açısını yansıttığı kitabı Türkçeye “Ters Açı – Başarılı Liderlerin İlkesi” (Orjinal adı: The Opposable Mind: How Successful Leaders

Win) adıyla çevrilmişti. Martin, yöneticilerin karşılarına çıkan yeni dönemin sorunlarını ‘tek yönlü düşünce yapıları’ nedeniyle çözmekte zorlandığını vurguluyordu. Bu zafiyetin ise ancak ‘bütünleyici düşünce tarzı’ ile aşılabileceğini öne sürüyordu.

Başparmağın işbirliği örneği

Nedir bu ‘bütünleyici düşünce tarzı’ derseniz, işin püf noktası ‘başparmak’ta... Martin, ‘bütünleyici düşünce tarzı’ ile ilgili tezini başparmağın diğer dört parmak ile işbirliğine dayandırıyor. Zihindeki zıt düşüncelerin, başparmak örneğinde olduğu gibi işbirliği sağlandığında, çözüm için yarar sağlayacağına dikkat çekiyor.

Özetleyerek açılım. Martin’in bakış açısı özetle şöyle:

Ortaya çıkan sorunlar karşısında yeni bir çözüm üretmek amacıyla birbirine zıt iki fikir üzerine düşünenler, sadece bir model üzerine düşünenlere kıyasla bir adım öndedir.

Bütünleyici düşünme tarzı bize ‘Ya onu ya da bunu’ tercih etmek şeklindeki ikiye indirgenmiş sınırları aşan bir yol gösterir.

Bu düşünme tarzı, bir çözüme ulaşırken bize, alternatif çözümün avantajlarını ortadan kaldırmaksızın, hatta ondan da faydalanarak avantajları bütünleştirme imkanı sağlar. Profesör Roger Martin, ‘bütünleyici düşünce tarzı’ önerisi 50 ünlü iş insanı ile görüşmeler yaptıktan sonra formüle etmiş. O dönemde görüştüğü dünyanın önde gelen tüketim malları üreticisi Procter and Gamble’ın İcra Kurulu Başkanı Alan George Lafley’in şu sözünü özenle vurguluyor:

“Biz ‘veya’ ile kazanamazdık. Herkes ‘veya’ tercihini hayata geçirebilir. Eğer bir şey lehine diğerinden vazgeçilen bir oyunun içinde yer alırsanız kazanamazsınız.”

Çözüm peşinde koşanlara öneriler

Profesör Martin’e göre, geleneksel tarzdaki düşünce şekli çözümleri bulunması olanaksız köşelerde saklıyor. Yaratıcı bir çözümün peşinde koşanlara ise şu önerilerde bulunuyor:

Tüm faktörleri dikkate alın, öne çıkanları belirleyin: Karşılaştığınız sorunları aşmaya çalışırken, sorunla ilgili listeyi dar tutmayın. İşinizde hedeflediğiniz sonucu etkileyecek tüm faktörleri dikkate alın. Hemen fark edilmeyen ama potansiyel öneme sahip faktörleri de hesaba katın. Bütünleyici düşünce tarzı ilk başta zihninizi yorsa da zamanla buna alışacaksınız. Ödülünüz ise gerçek hayatın bütünselliğini kavramak olacak! Neden-sonuç ilişkilerini 360 derece analiz edin: Geleneksel yöneticilerin, tek yönlü düşünce ile sorunları birer birer ele alıp, birbirinden bağımsız parça başı çözümler arama alışkanlığını terk edin.