Rusya’dan yağlık ayçiçeğinde örtülü kısıtlama
Rusya’nın yağlık ayçiçeği tohumu ihracatını örtülü olarak kısması yağlı tohumlarda yüzde 31 dışa bağımlı olan bitkisel yağ üreticilerini endişelendirdi. Uzmanlar, ihracat yasağının gelmesi durumunda Türkiye’de bitkisel yağ ve yem sektöründe fiyat artışlarınınyaşanabileceğini ifade ediyor.
Pandemi ile beraber tarımsal üretim önem kazandı. Bunun yanı sıra iklim değişikliği nedeniyle yağışların azalması gibi etkenlerle tarımsal ürünlerde rekolte düşüşleri yaşanıyor. Hububat ürünlerinde olduğu gibi yağlık ayçiçeğinde rekolte düşüşü görüldü. Ayçiçeği üretiminde dünya çapında yüzde 15, Türkiye’de ise yaklaşık yüzde 20 kayıp görüldü. Bu yıl Türkiye’de 1.3 milyon tona yakın rekolte elde edildi. Türkiye’nin iç pazarda ayçiçeği yağı ihtiyacını karşılanması için en az 3 milyon ton yağlık ayçiçeğine ihtiyaç duyuluyor. İthalat ağırlıklı olarak Rusya’dan yapılıyor. Ayçiçeği ihracatını ham yağ olarak yapmak isteyen Rusya, sağlık sertifikalarını gerekçe göstererek ihracatını yapılmasına zorluk çıkarıyor. Hatta yüklenen bazı gemilerin bile limandan ayrılmasına izin verilmediği belirtiliyor. Uzmanlar, ihracat yasağının gelmesi durumda Türkiye’de bitkisel yağ ve yem sektöründe fiyat artışların yaşanabileceğini ifade ediyor.
Rusya ve Ukrayna’da rekolte kaybı 4.5 milyon ton
Karadeniz havzasında üretimde ciddi azalmaların yaşandığını vurgulayan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, en büyük üreticilerden biri olan Rusya'nın, 2019’da 15.5 milyon ton rekolteye ulaşırken, bu yıl 13.2 milyon tona gerilediğini aktardı. Ukrayna’nın üretimi ise 2019 yılında 16.7 milyon tondan 14.5 milyon tona düştüğünü ileten Büyükhelvacıgil, “Dünyadaki rekolte eksikliği ve pandeminin küresel etkileri sonucunda ayçiçeği çekirdeği fiyat artışları da devam ediyor. 2019 yılında yağlık çekirdeğin tonu 2 bin 500 TL iken bu yıl 4 bin 400 liraya kadar yükseldi. Aynı şekilde ham yağın ton fiyatı geçen yıl 5 bin 300 iken, bu yıl 9 bin 400 TL bandına kadar çıktı. Yurtdışında ise 2019 Ekim ayında tonu 340 dolar civarı olan çekirdek fiyatı, 2020 yılında 665 dolara kadar çıktı. Ham yağın yurtdışında geçen yıl ton fiyatı 700-720 dolar iken, bu yıl kasım ayının son haftası itibariyle tonu 1150 dolara kadar ulaştı” dedi.
Gümrük vergileri ile fiyatlar da artırıyor
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanlığı Kararı ile ayçiçeği tohumu ithalatında yüzde 3 gümrük vergisi ve ton başına 100 Euro Toplu Konut Fonu kesintisinin 1 Temmuz 2021 tarihine kadar sıfırlandığını aktaran Büyükhelvacıgil, “Önceki günde ham yağda gümrük vergisi yüzde 30’dan yüzde 3’e indirildi. Toplu Konut Fonu da ton başına 60 Euro alınacak. Yaşanan fiyat artışlarını dengelemek için hükümet tarafından atılmış olumlu bir adımdı. Ancak yıllardır görüyoruz ki Rusya, Bulgaristan, Ukrayna’daki ayçiçeği tohumu satıcıları, Türkiye piyasasını yakından izliyorlar ve bu indirimleri fiyatlarına yansıtıyorlar. Bu nedenle bizim en büyük gücümüz üretimi artırmamız gerekiyor” diye konuştu.
Çin ve Hindistan da alıcı oldu
Soya ve kanola fiyatının, ayçiçeği fiyatına göre daha yüksek kalması nedeniyle Çin ve Hindistan’ın fazladan ayçiçeği alımına geçtiğine dikkat çeken Büyükhelvacıgil, şunları iletti: “Üretimdeki düşüş, dövizdeki artış ve globalde talebin artması dünya genelinde bu konuda sorun yaşanıyor. Ukrayna ve Rusya artık ayçiçeği tohumu yerine ham yağ satmak istiyorlar. Çünkü ayçiçeği katma değeri çok yüksek. Ham yağ ayrı ve küspeyi ayrı ihraç ederek o katma değerin kendilerinde kalmasını istiyorlar.”