Yönetenlerin yönetimi: Mentorluk
Descartes: “Düşünüyorum o halde varım” diyordu. Mentorluk ise; “Görüyorum o halde yaparım” der. Descartes’tan bu yana mentorluk kavramsal olan uygulanmıştır. Yönetici için mentorluk, düşünerek bilgiye ulaşmak yerine, görmemizi sağlayarak bilgiyi (katı), veri (akıcı) olarak kullanmamızı sağlar. Bu sayede iş devrini azaltarak, iş görenlerin bağlı olduğu kurumlarda etkili hale gelmesini olanaklı kılar [1]. Bilginin elde edilme sürecini kısalttığı gibi bir misyona sahip kurumun vizyonuna ulaşmasını sağlayacak lider yöneticilerin eğitilmesini kolaylaştırabilir.
Mentorluk kısaca, yönetim görevinde uzun bir süre çalışarak belirli bir mesleki deneyim ve yetenek elde etmiş bir yöneticinin veya idarecinin; kendisinden daha az yönetimsel deneyim veya yeteneğe sahip olan bir kişiye sunulan mentorluk ilişkisidir. Mentorluk ilişkisinin temelinde olduğu gibi burada da amaç danışan yöneticinin yani metninin yetkinlikleri geliştirme, kişisel ve kariyer gelişimine yardımcı olma ve belirlenmiş amaçlara ulaşmaktır. Bunun için kasıtlı olarak bir araya gelinir ve mesleki gelişimi tesis etme ve öğretimi destekleme amaçlanır.
Mentorluk süreci sonunda hem hizmet veren hem de hizmet alan için ortak faydalar vardır. Bu faydalar; kişisel gelişim, iş doyumu, etkinliğin artması ve mesleğin devam ettirilmesidir [2]. Bu maddeler aynı zaman mentorluk hizmetinin ulaşmak istediği amaçlardır. Özellikle mesleğin devam ettirilmesi önemli amaçlardandır. Meslekte iş doyumuna ulaşamayan bireyler meslekten ayrılmaktadır. Bu durumda kurumdaki kalifiye insan gücü azalmaktadır. Kalifiye insan gücünün azalmaması için mentorluk kişilerin iş doyumunu artırarak meslekte kalmayı sağlamalıdır.
Yöneticiler için mentorluk uygulamaları temel olarak beş temel ihtiyaçtan dolayı gerçekleştirilmektedir [3,4]. Bu ihtiyaçlar şu şekilde belirtilebilmektedir: 1. Üniversitelerde alınan eğitimin yöneticilik için yeterli gelmemesi, 2. Yöneticiliğin ilk yıllarında desteğe her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulması, 3. Yöneticiliğin rol, görev ve sorumluluklarının hızla değişmesi,
4. Yönetim faaliyetlerinin kuruma yeterince fayda sağlayamaması,
5. Mesleki tatmin ihtiyacı ve örgütsel stresin azaltılması gibi nedenlerden dolayı iletişimin artırılmasına duyulan ihtiyaçtır. Yöneticiler, mentorluk desteği almaya karar verirken aşağıdaki sorulara cevap bulmaları daha faydalı bir sürecin yürütülmesine katkıda bulunabilmektedir:
- Öz değerlerin nedir ve bunları iş yaşamına nasıl yansıtabilirsiniz?
- Kendinizi ve ekibinizi motive eden, onları geliştiren ve doğru delege edebilen bir lider olarak nasıl gelişebilirsiniz?
- Motivasyon ve enerjinizi nasıl artırabilirsiniz?
- Güçlü yanlarınızdan daha iyi nasıl faydalanabilirsiniz?
- Kendinizi gelecekte hangi rolde görmek istiyorsunuz ve o rolde başarılı olmak için neler öğrenmeniz ve kendinizi hangi alanlarda geliştirmeniz gerekir?
- İstediğiniz sonuçları alabilmeniz için hangi alışkanlıklarınızı değiştirmeniz size katkı sağlar?
Mentorluk uygulamaları ile yöneticiler; daha yenilikçi bakış açılarına sahip olabilmekte, yenilikleri öğrenip, test edebilmekte ve uygulamanın da kişisel gelişimlerine katkı sağladığı söylenebilmektedir. Yöneticiler için uygulanan mentorluk, kişilerin kendilerini sorgulamalarına, farklı bakış açısı kazanmalarına ve yeteneklerini keşfedip, daha etkili ve verimli kullanmaları için bir fırsat olabilmektedir.
Yöneticilerin mentorluk desteği alması, uyum ve dönüşümü hızlandırmakta olup, faydalı olabileceği bazı durumlar aşağıdaki gibi belirtilebilir:
• Yönetici olarak kuruma yeni başlanıldığında,
• Yöneticiliğe ilk terfi edildiğinde,
• Yabancı yönetici olarak yeni bir ülkeye gelindiğinde,
• Sorumluluklar arttığında,
• Kurumda başka bir bölüme veya göreve geçildiğinde,
• Projelerde liderlik sorumluluğu alındığında,
• Kurumun başka bir kurumla birleşmesi veya devralma süreçlerinde zorlu ve sıkıntılı olabilecek süreci yönetmelerine destek olmalarında.
Yöneticiler genellikle kriz, çatışma yönetimi ve strateji geliştirme gibi konularda mentorluk desteğine daha fazla ihtiyaç duyabilmektedir. Değişen çevre şartları, farklı yöntem ve strateji uygulanmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle teknoloji yoğun işletmelerde çalışan yöneticilerin hızlı değişen çevresel koşullara uyum sağlaması için tecrübeli bir mentorden destek almaları yöneticiler için faydalı olabilmektedir. İyi yönetilen ve organize edilen kurumlarda iş gören performansı da artmakta olduğundan, yöneticinin alacağı mentorluk desteğinin tüm kurum için faydalı olacağı söylenebilir.
Kaynaklar:
[1] Mert, G. (2020). Management of Leaders: Mentorship, Ed. Gözde Mert, Management & Strategy, Artikel Akademi Yayıncılık, İstanbul. [2] Mathews, P (2003). Academic Mentoring: Enhancing the use of Scarce Resources. Educational Management Administration & Leadership, Sayı: 31(3), 313-334. [3] Özcan, K. ve Çağlar, Ç. (2013). İl Eğitim Denetmenlerinin Mesleki Gelişiminde Mentorluk. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(13), 177-204. [4] Sezgin, F., Koşar, S. ve Er, E. (2014). Okul Yöneticisi ve Öğretmen Yetiştirmede Mentorluk Sürecinin İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1337-1356.