‘Kitlesel işsizlik’ uyarısı

Kısa çalışma ödeneği desteği süresinin son kez uzatıldığının ifade edilmesi ve işten çıkarma yasağı olarak bilinen uygulamanın 17 Mart’ta sonlanacak olması kafalarda soru işaretleri oluşturdu. Her iki desteğin de kesilmesi halinde “kitlesel işten çıkarmalar başlayacak” uyarıları yapılıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu destekleri 30 Haziran 2021’e kadar uzatma yetkisi bulunuyor…

Geçen yıl 25 Mart’tan itibaren uygulanmaya başlayan kısa çalışma ödeneği desteği kapsamında bir yılda destekten yararlanan kişi sayısı 3 milyon 756 bin, bunlara yapılan ödeme ise 27 milyar 666 milyon liraya ulaştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, geçen hafta kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, kısa çalışma ödeneği desteği süresinin son kez uzatıldığını söylemesi, kafalarda soru işareti yarattı.

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Elemanı Okan Güray Bülbül, COVID-19 şartlarında olağanüstü iyileşme olmaması halinde desteklerin her ikisinin de uzatılmasını beklediğini bildirdi. Ekonomi yönetiminin süreler sona ermesine yakın bir dönemde, durum değerlendirmesi yaparak olağanüstü gelişmelere bağlı olarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sürenin uzatımına ilişkin görüşlerini iletmesi bekleniyor.

12 aylık kazancın yüzde 60’ı

COVID-19’un istihdama olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla yararlanma koşulları kolaylaştırılarak güncellenen kısa çalışma ödeneği desteği 1’inci yılını dolduruyor. Çalışılmayan günler için, son 12 aylık ortalama kazancının yüzde 60’ı oranında ödemenin yapıldığı KÇÖ desteği, Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 31 Mart 2020’ye kadar uzatıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uzatmaya ilişkin açıklamasında “son kez” ibaresini kullanması bu tarihte kısa çalışmanın sona ereceği ve 30 Haziran 2021’e kadar uzatma yetkisinin kullanılmayacağı şeklinde yorumlandı.

Ancak, kısa çalışma 31 Mart itibarıyla sonlandığında eğer fesih yasağı da(işten çıkarma) 17 Mart tarihinde biter ve uzatılmazsa işgücü piyasasında kritik gelişmeler yaşanabilir.

Pandemi koşulları iyileşmezse…

Gelişmeleri DÜNYA’ya değerlendiren Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Elemanı Okan Güray Bülbül, COVID-19 şartlarında olağanüstü iyileşme olmaması halinde desteklerin her ikisinin de uzatılmasını beklediğini bildirdi.

Kısa çalışmanın sonlanması ve fesih yasağının da uzatılmaması halinde özellikle hali hazırda kapalı olan işyerlerinde işten çıkarmalar yaşanacağını dile getiren Bülbül, “Hamam, sauna, internet kafe gibi işyerlerinde kısa çalışmanın bitişi sonrası ertelenen fesihler yapılmaya başlanacaktır. Bu durumda işçi ve işveren arasında uyuşmazlık doğuracak bir başka konu da kısa çalışmada bulunan sürenin kıdem tazminatı hesabına dahil edilip edilmeyeceği olacaktır” dedi.

Ya işten çıkarma, ya part-time!

Hâlen kapasitesinin yarısının bile altında olan restoran, kafe gibi işyerlerinde de kısa çalışmanın sonlanması halinde işverenin ya işçi çıkartacak ya da işçilerini part-time çalıştırmak zorunda kalacağını ifade eden Okan Güray Bülbül, şunları söyledi: “31 Mart tarihi itibarıyla kısa çalışmanın sonlanması fesih yasağının uzatılması durumunda ise kısa çalışmadan çıkan işçilerin yine hali hazırda kapalı olacak işyerlerinde bu kez fesih yasağı devam ettiği için nakdi ücret desteğine gönderilmesi söz konusu olacaktır. Bu durumda işçi kısa çalışma ödeneği yerine nakdi ücret desteği alacağı için eline geçen tutar azalmış olacaktır.”

Salgının seyrine göre karar

Kısa çalışmadan çıkan işçilerin normal çalışma süreleriyle istihdam edilmesi halinde işverenlerin normalleşme teşvikinden faydalanacak olmalarının, nisan ayı ile birlikte talep artışı beklenen işyerlerinde işverene destek sağlayabileceğini söyleyen Bülbül, “Ancak işveren salgın nedeniyle ciddi bir iş kaybı yaşamış ise bu durumda normalleşme teşviki talep artışının işçi çıkarmadan beklenebilmesi için tek başına yeterli olmayacaktır” dedi.

31 Mart itibarıyla her iki desteğin de sona ermesi halinde kitlesel bir işsizlik riskiyle karşı karşıya kalınabileceği uyarısında bulunan Bülbül, şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu nedenle salgının seyrine göre kararlar alınacaktır. Diğer yandan özellikle fesih yasağının uygulamada doğurduğu sorunlar nedeniyle kısa çalışmanın bitişi ile birlikte fesih yasağı da daha fazla uzatılmayıp işsiz kalacak kişilere ilişkin gelir güvencesi sağlanması, bu kişilerin yeniden iş bulmalarını sağlayacak yeni politika bileşenlerinin hayata geçirilmesi gerekir.”