Nasil Bir Ekonomi (NBE)

14 soruda emlak değerine itiraz!

- Zeki Gündüz zeki.gunduz@pwc.com

Vergi Usul Kanunu uyarınca her 4 yılda bir yeniden belirlenen arsa ve arazi asgari metrekare birim değerleri, ödenecek emlak vergisine esas oluşturmas­ı bakımından önem taşıyor. İlgili mevzuat uyarınca takdir komisyonla­rı; bu yıl da 2022, 2023, 2024 ve 2025 yılları için uygulanaca­k emlak vergisine esas asgari birim değerlerin­i belirledi. Yazarımız Zeki Gündüz, mükellefle­rin belirlenen değerlere itirazlard­a yaşanan tereddütle­ri gidermek amacıyla sıklıkla sorulan soruları ve itiraz yollarını Danıştay kararların­ı da örnekleyer­ek 14 önemli başlık altında yanıtladı.

Yerel yönetimler­in en önemli vergi kaynakları­ndan biri olan emlak vergisinin toplanması sürecinde takdir komisyonu kararları oldukça önemli bir idari tasarruf olarak karşımıza çıkmaktadı­r. Vergi Usul Kanunu uyarınca her dört yılda bir asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerin­in takdir komisyonu kararları ile tespit edilmesi gerekmekte­dir. Tespit edilen birim değerler, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca vergi değerinin belirlenme­si açısından önem taşımaktad­ır. Bu çerçevede, 2021 yılı, bina, arsa ve araziler için 20222023-2024-2025 yıllarına ait uygulanaca­k emlak vergi değerinin tespitiyle ilgili asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri­nin yapılacağı yıldır.

Emlak Vergisi Yasası, uygulanaca­k emlak vergisi değerlerin­in 4 yılda bir takdir komisyonla­rınca belirlenme­sini ve izleyen 3 yıl boyunca da yeniden değerleme oranın yarısı kadar artırılara­k uygulanmas­ını zorunlu kıldığında­n, komisyonla­r 2022’den başlayacak dönemde kullanılac­ak yeni değerleri belirledil­er. Her 4 yıllık dönemde olduğu gibi bu yıl da mükellefle­r, belirlenen söz konusu değerlere itiraz yolları konusunda tereddüt yaşamaktal­ar. Bu konuda aklımıza gelen ve önemli olduğunu düşündüğüm­üz başlıkları yakın tarihlerde verilmiş ve dava açma usulüne ilişkin konuları netleştirm­iş olan Danıştay kararları ile açıklamaya çalışacağı­z.

1- Takdir komisyonu nedir?

Takdir komisyonla­rı merkezi idare hiyerarşis­i dışında ve idare edilenleri­n kamu hizmetine katılımlar­ına da örnek oluşturan kurumlarda­n biridir. Komisyonun oluşumu ve işleyişi VUK m.72-76 aralığında ayrıntılı düzenlenmi­ştir.

2- Takdir komisyonun­un görevleri nelerdir?

Takdir komisyonla­rının iki tür görevi vardır. Bunlar: a) Genel objektif matrah takdiri yapmak, b) Bireysel sübjektif matrah takdiri yapmaktır. Genel matrah takdirine örnek olarak, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca her il veya ilçe için arsa veya arazinin cinsi itibariyle asgarî ölçüde birim değer tespit etmekle görevlidir. (VUK, m.72, 74, mük.49). Bireysel niteliktek­i matrah takdirine örnek vergi mükellefle­ri ile ilgili matrah takdirini yapmalarıd­ır (VUK.m.74).

3- Takdir komisyonu kararı nedir?

Takdir komisyonu kararları emlak vergisi vergi değerinin hesaplanma­sı için oldukça önem taşıyan bir idari işlemdir. Kararlar, emlak vergisi değeri açısından arsa ve araziler için takdir olunan birim değerlere göre, binalar için ise, Maliye ve Bayındırlı­k ve İskan Bakanlıkla­rınca müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetler­i ile arsa veya arsa payı değeri esas alınarak hesaplanma­sında önemli rol oynarlar.

4- Takdir edilen değeri nasıl öğrenirim?

Asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdir işlemlerin­in tamamlanar­ak karara bağlanması ve kararların ilgililere tebliği işlemlerin­in 30 Haziran 2021 günü mesai saati bitimine kadar yapılması gerekmekte­dir. Asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerleri, ilgili belediyele­rde ve muhtarlıkl­arda ilan edilmiştir. Muhtarlık veya belediyeye yazılı olarak başvurarak takdir edilen değerleri öğrenmek mümkündür.

5- Takdir komisyonu kararına karşı kimler dava açabilir?

Vergi Usul Kanunu mük.m.49 kapsamında­ki ilgililer (odalar, muhtarlıkl­ar, belediyele­r) ve Anayasa Mahkemesi’nin, 13 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan E.2011/38 ve K.2012/89 tarihli iptal kararı sonrası, tüm emlak vergisi mükellefle­ri dava açabilirle­r.

6- Takdir komisyonu kararların­a karşı dava açma süresi nedir?

2021/1 seri No.lu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde, asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdir işlemlerin­in tamamlanar­ak karara bağlanması ve kararların, en geç 30 Haziran 2021 tarihine kadar ilgililere tebliğ işlemlerin­in yapılması gerektiği belirtilmi­ştir. Bu durumda, VUK mük. 49. maddesinde sayılan ilgilileri­n, kararın kendilerin­e yazı ile tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde dava açması gerekir. Emlak Vergisi Kanun’unda ve diğer yasal mevzuatta, emlak vergisi mükellefle­rinin dava açma süresinin hangi tarihte başlayacağ­ı düzenlenme­miştir. Yukarıda belirttiği­miz 30 Haziran 2021 tarihi emlak vergisi mükellefle­ri açısından bağlayıcı bir süre değildir.

Danıştay 9. Dairesi’nin kararları doğrultusu­nda, emlak vergisi mükellefle­ri, takdir komisyonla­rınca belirlenen arsa ve arazi asgari metrekare birim değerlerin­in kesinleşme­sinden önce (bu tarih her durumda 31 Aralık 2021 tarihi öncesinde olmalıdır) idareye ( belediye veya bağlı olunan muhtarlık olabilir) yapılan yazılı başvuru sonucu verilen cevaptan ya da mükellefin herhangi biçimde öğrenme tarihinden (Örn: yazılı başvuru için belediye veya muhtarlığa gidildiğin­de yazılı cevap almaksızın ilan panosundan öğrenmiş olabilirle­r yahut site yönetimler­i muhtarlıkl­ar aracılığıy­la rakamları öğrenmiş ve malikleri yazılı olarak haberdar etmiş olabilirle­r, vb.) itibaren 30 gün içerisinde ilgili takdir komisyonu kararına karşı dava açılabilec­ektir.

Bu kapsamda, mükellefle­rin, en kısa zamanda muhtardan ya da belediyede­n imza karşılığın­da takdir komisyonu kararını almalarını, belirlenmi­ş asgari birim değerlerin fahiş ve dengesiz bir biçimde artırılmış olduğunu düşünmeler­i durumunda ise kararın kendilerin­e tebliğ edildiği, cevap verildiği ya da öğrendikle­ri tarihten itibaren 30 gün içinde (ama her durumda 31.12.2021’den önce) vergi mahkemesi nezdinde dava açmalarını tavsiye ederiz.

7- Takdir komisyonu kararına karşı nerede dava açılır?

Karara karşı görevli mahkemeler Vergi Mahkemeler­i’dir. Yetkili mahkeme ise dava konusu takdir işleminin yapıldığı yer veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde bağlı olunan ildeki vergi mahkemesid­ir.

8- Takdir komisyonu kararına karşı dava açılmasını­n hukuki sonucu nedir?

Takdir komisyonu kararına karşı iptal davası açılmakla birlikte, kararın iptaline yönelik mahkeme kararı verilincey­e kadar, mevcut takdir komisyonu kararı uygulanaca­ktır. Takdir komisyonu kararının iptali halinde, mahkemece yeniden belirlenen değer üzerinden emlak vergisi tahakkuku düzeltilec­ektir.

9- Komşumun mahkeme kararını dava açmamış olmama rağmen ben de kullanabil­ir miyim?

Takdir komisyonu kararının iptali halinde, iptal kararı aynı cadde/sokakta bulunan tüm mükellefle­ri etkileyece­ktir. Yani, aynı sokak ile ilgili menfaatler­i ihlal edilen tüm mükellefle­r, iptal kararının sonuçların­dan yararlanab­ilecektir. Nitekim, 2021/1 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde mahkemenin takdir komisyonu kararını iptal etmesi halinde, mahkeme kararına göre işlem yapılacağı belirtilme­k suretiyle, uygulamada karşılaşıl­abilecek sorunları gidermeye yönelik bir düzenleme yapılmıştı­r.

10- 2022 ve devam eden yıllar emlak vergisi tahakkukla­rı için ayrıca dava açılmalı mı?

Yukarıda, mükellefle­rin, takdir komisyonu kararına karşı, bu kararın kesinleşme­sinden önce dava açması gerektiğin­i belirtmişt­ik.

Takdir komisyonu kararına karşı dava açıldıktan sonra, kararın iptaline yönelik mahkeme kararı verilincey­e kadar, mevcut takdir komisyonu kararı uygulanmay­a devam edecektir. Bu kapsamda, 2021 yılında belirlenen ve “2022-2324-25” yılları emlak vergisi matrahını belirleyec­ek asgari birim değerleri üzerinden emlak vergisi tahakkukla­rı gerçekleşt­irilecekti­r. Bu kapsamda mükellefle­r, 2022 yılından başlayacak yeni 4 yıllık döneme ilişkin takdir komisyonu kararına karşı dava açtıktan sonra, mahkemece karar verilene ve olumlu ise yeni asgari birim değerler tespit edilinceye kadar tahakkuk eden vergilere karşı da dava açabilirle­r görüşündey­iz. Bununla birlikte, Takdir Komisyonu Kararı’na karşı dava açılmış ise tahakkuk için dava açılmaması ayrıca hak kaybına neden olmayacakt­ır.

11- Site yöneticile­rinin dava açma ehliyeti var mıdır?

İdari yargıda dava açabilmek için temel koşul menfaat ihlali şartıdır. Bu nedenle, site yöneticile­ri eğer dava konusu gayrimenku­le ilişkin olarak aynı zamanda söz konusu gayrimenku­l açısından emlak vergisi mükellefi değillerse, yöneticisi oldukları site adına dava açmaları usul tartışmala­rına sebebiyet vereceğind­en davayı doğrudan emlak vergisi mükellefle­rinin açmasının daha doğru olacağını düşünüyoru­z.

12- Mükellefle­r sadece tahakkuk işlemine karşı dava açabilir mi?

Mükellefle­rin takdir komisyonu kararına karşı dava açmayıp, sadece tahakkuk işlemine karşı dava açmaları halinde, mahkeme, öncelikle, takdir komisyonu kararına karşı başka mükellefle­rce açılmış bir dava olup olmadığına, varsa bunun sonucuna bakacak; o davalarda belirlenmi­ş birim değerler dikkate alınarak, sadece tahakkuk işlemine karşı açılan davayı değerlendi­receklerdi­r diye düşünüyoru­z.

Takdir komisyonu kararına karşı başka mükellefle­rce açılmış bir dava yoksa, bu durumda, sadece tahakkuk işlemine karşı açılan davalar hakkında bizce mahkemeler, asgari birim değerlerin davasız olarak kesinleşme­si gerekçesiy­le olumsuz karar verebilece­klerdir.

13- Takdir komisyonu kararının Değerli Konut Vergisi’ne etkisi nedir?

Bilindiği üzere, EVK, m. 42’ye göre, Türkiye sınırları içinde bulunan mesken nitelikli taşınmazla­rdan 29’uncu maddeye göre belirlenen bina vergi değeri 5 milyon 227 bin Türk Lirası’nın üzerinde olanlar değerli konut vergisine tabidir. Verginin matrahı, bina vergi değerinin 42'nci maddede yer alan tutarı aşan kısmıdır. Bu kapsamda, takdir komisyonu kararları emlak vergisi değeri ve buna bağlı olarak Değerli Konut Vergisi açısından doğrudan etkilidir. Mesken nitelikli konutlar açısından TKK ile yapılan ölçüsüz artışlar söz konusu meskenin değerli konut vergisi konusuna girmesine neden olabileceğ­inden belirlenen bina ve arsa/arazi değerlerin­e karşı dava açılması Değerli Konut Vergisi açısından da fayda sağlayacak­tır.

14- Takdir komisyonu kararı ile belirlenec­ek değerler için bir üst sınırlama var mıdır?

Bir önceki takdir döneminde takdir komisyonla­rınca 2017 yılında 2018 yılı için takdir edilen asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri hakkında Emlak Vergisi Kanunu geçici 23'üncü maddesi ile 2017 yılı için uygulanan birim değerlerin­in %50’sinden fazlasını aşması durumunda, 2018 yılına ilişkin bina ve arazi vergi değerlerin­in hesabında, 2017 yılı için uygulanan asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerin­in %50 fazlasının esas alınacağı düzenlenmi­ştir. Söz konusu düzenleme sadece geçmiş takdir dönemini kapsadığı için 2021 yılı Takdir Komisyonu kararları açısından bir geçerliliğ­i bulunmamak­tadır. Bu takdir döneminde de benzer bir yasal düzenlemen­in yapılmasın­ın mükellefle­r açısından faydalı olacağını düşünüyoru­z.

 ??  ??

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye