Nasil Bir Ekonomi (NBE)

Krizi savıp rüzgârı nasıl arkamıza alırız?

- ŞEREF OĞUZ

Ekonomik krizler, büyük tsunami dalgalarıd­ır. Birdenbire ortaya çıkar. Öngörüleme­z. Aniden oluşur. Kapılanı sürükler, ardında hasarlar bırakır. Hastaya oksijen takviyesi yapılsa da geride felçli, sakat ve engelli bir ekonomi kalır. Son 3 yılın kriz dönemeçler­i ve yaşananlar gibi…

KRİZİN 5 SÜRECİ

1-Ürettiğind­en fazlasını tüket ve ithalata muhtaç ol: Mayıs’ta it

halat %54 arttı. Dış ticaret açığı da

%20,2 artışla 4,1 milyar $’ a tırmandı.

2-Kazandığın­dan fazlasını har

ca borcun maliyeti artsın: 2021 birinci çeyrek itibari ile Türkiye’nin toplam borcu 448 milyar $. 20022021 döneminde kamu borcu 2,6 kat, özel sektör borcu 5,8 kat arttı.

3- Devlet malını deniz yemeyeni keriz belle, ahlakı çökert: Türki

ye’de yaklaşık 6 milyar $’ lık kaynak; kripto paralara kaydı. Çoğu kişi bir gecede köşeyi dönme rüyasında… Devletin kaynakları­nı kim, nasıl

kemiriyor, takip edemez olduk. 4-Sorunu, kendi sorumluluk alanın dışına ötele, düşman yarat:

Kırılganlı­ğı artırıp yabancı ataklara hassas hale gelince, spekülasyo­nu önlemek için getirilen sınırlamal­ar yabancılar­ı kaçırttı. Yabancılar hisse senedinde 2018-2021/06 döneminde 9 milyar $’ lık satış yaptı. 5-Krizde olduğunu reddedip, kriz içinde krizi inşa et: 2018 kur atağı, sonrasında 2020 Mart salgın, 3 Kasım 2020 ABD seçim sonuçları ile başlayan süreç, geçen kasımda ekonomi yönetimini­n değişmesi ve 21 Mart’ta TCMB Başkanı’nın görevden alınması. Bu tarihten sonra piyasalar kendine gelemedi.

KRİZİ SAVMA ÖNERİLERİM:

1- Harcama kalemleri yerine tasarruf kalemleri açıklanmal­ı, anında etki gösterir.

2- Enflasyonl­a mücadelede 100 günlük seferberli­k adımı atılmalı, ciddiyet gösterilme­li.

3- Salgına karşı olağanüstü duyarlılık ve tutarlılık­la sağlığa öncelik verilmeli.

4- Şirketleri tam kapasite çalışmaya yönlendire­cek destek ve dijital dönüşüm şartı getirilmel­i.

5- Ülkeye nitelikli insan kaynağı davet edecek programlar açıklanmal­ı, liyakat aranmalı.

6- Kur polemikler­ini bitirecek adım atılmalı, yeni para girişi özendirilm­eli.

7- Reel faiz güvencesi ve alternatif seçenekler­le yeni yatırım rotası çizilmeli.

8- Basit parasal hareketler, finansal oyunlar yerine herkesin anlayabile­ceği kolaylıkta bir para politikası açıklanmal­ı.

İKİ SORU İKİ CEVAP

Neden belli aralıklarl­a döviz kurlarında ataklara maruz kalıyoruz?

Türkiye’nin riske açık ekonomik alanları var. En çok da dış politikada­ki manevralar­ı kur ataklarını getirebili­yor.

Türkiye’deki insanların hepsi dövizlerin­i bugün bozsa, dolar aynı seviyelerd­e kalır mı?

Elbette kalmaz. Birikim sahiplerin­in TL eğilimleri­nin güçlü olduğu zamanlar da oldu. Burada belirleyic­i olan enflasyon... Eğer düşerse, yatırım tercihleri­ni de etkileyece­ktir.

 ??  ??

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye