E-ticarette son tablo neler gösteriyor?
Pandeminin hayatımızda değiştirdiği en önemli şeylerden biri alışveriş alışkanlıklarımızdı. E-ticaret’in yükselişi en dikkat çekici gelişme oldu. Peki, bugün geldiğimiz noktada Türkiye’de alışkanlıklarda son durum nasıl?
Türkiye’de de tüm dünyada olduğu gibi, perakende içinde e-ticaret’in yükselişine tanıklık ediyoruz. Bizzat bu dönüşümün içinde yaşıyoruz. Peki özellikle pandemiden sonra tablo nasıl gelişiyor? Son rakamlar ve öne çıkan gelişmeleri Mc Kinsey Yardımcı Ortak Can Ceran ile yine Mc Kinsey Türkiye analizlerinden de yola çıkarak, ana başlıklar halinde şöyle toparladık: Pay yüzde 20'lere yaklaştı
● Toplam perakende içinde ETBİS verilerine göre 2019'da yüzde 9.8 olan e-ticaretin payı, 2020'de yüzde 15.7, 2021'in ilk altı ayında da yüzde 17.6 olmuş durumda.
● Burada da e-ticaret üzerinden geçen 20 milyar dolarlık bir iş hacminden bahsetmiş oluyoruz.
● Bu hacim 5 farklı kategoride incelendiğinde en büyük payın elektronikte olduğu görülüyor. Aslında cirosu yüksek olduğu için globalde de elektronik ilk sıralarda yer alıyor. Türkiye’deki e-ticaretin payının toplam elektronik ticaretin yüzde 18’i civarında olduğunu düşünüyoruz. En yüksek hacim elektronikte olmasına rağmen, Türkiye’deki ortalama aslında dünya ortalamalarının altında. Biz elektroniğin payını ortalama 2530’lu rakamlarda görebiliyoruz.
Türkiye’nin yıldızı moda ve tekstil
● Türkiye’de ise moda ve tekstil kategorisinde e-ticaret’in toplamdan aldığı payın diğer ülkelere göre daha yukarıda olduğunu görüyoruz. Burada alışverişin yaklaşık yüzde 25’inin e-ticaret üzerinden gittiğini düşünüyoruz. Bizde tüketicilerin moda ve tekstil alışverişlerini e-ticaret sitelerinden alma alışkanlığı daha yüksek. Elektronik ürünlerin sizi fit etme sorunu olmadığı için alma bariyeri aslında daha düşük. Moda-tekstilin bu açıdan bir zorluğu var. Ama Türkiye’nin bir tekstil ülkesi olması ve fiyat gibi konular burada daha etkin. Ayrıca önemli pazar yeri markalarının da ortaya çıktığını görüyoruz.
● Bunlar dışında hızlı tüketim ürünleri ve kozmetik dediğimiz bir grup var. Bir de ev ile ilgili her şeyin yer aldığı bir kategorimiz var. Bu iki kategorinin de e-ticarett’teki payı yüzde 10 civarında.
Market çok hızlı büyüyor
● Bir de bunun dışında yerel hizmetler dediğimiz kategori var. Bunlardan bir tanesi süpermarket alışverişi. Diğeri örneğin yemek siparişi… Bu kategorilerin payı hala düşük diyebiliriz. Market alışverişlerinin sadece yüzde 1-2’si e-ticaret ile yapılıyor. Ancak bu yerine ve perakendecesine göre değişebilen bir oran… Market alışverişi değince işin içine bakkal da, mahalle marketi de giriyor. Bunların ise henüz e-ticaret hizmetleri yok. Ama büyük market zincirleri özellikle büyük şehirlerde kendi satışları içinde önemli bir e-ticaret rakamına ulaşıyor. Bu payın marketlerde yüzde 10 hatta bazılarında yüzde 20 rakamlarına ulaştığını düşünüyoruz.
● Dünyada bu konuda Asya çok gelişmiş durumda. En önemli ülke ise Günay Kore’de toplam süpermarket alışverişlerinin yüzde 20’den fazlası e-ticaret’ten yapılıyor. Çin bu anlamda yine yüksek düzeylerde… 10’lu rakamlarda.
Avrupa’da ise çok daha düşük. ABD’de yüzde 5’ler düzeyinde… Almanya’da da düşük örneğin. Orada da bizim gibi her köşe başında bir market var ve bu alışveriş yapısına etki ediyor. Yakınlık, kolaylık e-ticaret’in bazı ülkelerde düşük kalmasına neden oluyor. Geldiğimiz yerde e-ticarette market alışverişleri çok hızlı büyüyor.
Tükiye’de 5 yılda 2’ye katlanır
● E-ticaret penetrasyonunun önümüzdeki 5 yıl içinde ikiye katlanacağını düşünüyoruz. Bunu tüm kategoriler için söyleyebiliriz. Her kategoride en az 2 kat ama bazılarında çok daha hızlı büyüme olacağını düşünüyoruz. Örneğin, süpermarket alışverişleri muhtemelen daha hızlı büyüyecek çünkü küçük bir bazdan başlıyor.
● E-ticarette hala arz-talep dengesi kurulabilmiş değil. Hala arzın yeterli olmamasından dolayı piyasada bir açık var. Örneğin İstanbul’da oturuyorsanız pek çok alternatifiniz var. Ama Anadolu’da bir şehirde ya da merkezden biraz uzaklaşınca bu alternatifler azalıyor. Hatta bazı yerlerde hiç bulunmuyor. Bugün en büyük gıda perakendecileri, süper marketler bile henüz Türkiye’nin tümünü kapsayabilmiş değil. Hem buradan büyüme gelecek hem de mevcutta hizmet olan yerlerde de e-ticarete yöneliş artacak.