Filozof Thales’i zengin eden türev işlemi

Günümüzde bilinen en eski madeni paralar Türkiye’deki Efes’te Artemis Tapınağı'nda bulunmuştur ve M.Ö. 600 yılı civarında basıldıkları tahmin edilmektedir. Bu tarihe kadar trampa benzeri ekonomik yaşantının olduğunu varsayarsak paranın icadı, büyük bir devrimdi. Hem bir birikim aracı olarak kullanılabiliyor olması hem de ticarette bir ölçü birimi işlevi görmesi, erken dönem finans camiasında da yeni fırsatların oluşmasına imkân sağlamıştır. Elde edilen bulgulara göre altın ve gümüş alaşımdan yapılan ve üstüne baskı olarak aslan kafası taşıyan bu madeni paraların bir tanesi ile 10 adet keçi alınabiliyordu. Paranın trampa ekonomi sisteminin aksine daha kolay işlem yapma kabiliyeti sağlaması, günümüzde en büyük filozoflar arasında gösterilen ve o dönem için de saygı duyulan bir filozof olan Thales’in hatırı sayılır bir servet elde etmesini sağladı. Günümüzde türev piyasalarda ‘Call Option’ veya Türkçe tabiriyle ‘Alım Opsiyonu’ olarak adlandırılan işlemin en başarılı erken örneklerinden birisini gerçekleştirmiş olan Thales, zeytin piyasasındaki bir fırsattan yararlanarak bir servet elde etmişti.

O dönem birkaç yıl art arda kötü geçen zeytin hasadı, üreticinin cesaretini kırmıştı. Yemeklik yağ, cilt yumuşatıcısı ve lamba yakıtı olarak oldukça geniş kullanım alanları olan dolayısıyla talebi de yoğun olan zeytinyağı, zeytinyağı presleri ile elde ediliyordu. Kötü geçen birkaç hasat yılı, üreticilerin zeytinyağı preslerini elden çıkarmalarına sebep oldu. Gelecek dönemdeki hasatların geçmiş yıllardan daha başarılı olacağını astronomi kullanarak tahmin eden Thales, şevki kırılmış ve sermayesini başka bir işe taşımak isteyen zeytinyağı üreticilerinin preslerini fiyatların daha durgun olduğu bahar ayında almak için alım opsiyonu görüşmeleri yaptı. Astronomiyi kullanarak tahmin ettiği bol hasat dönemi geldiğinde Thales, oldukça büyük bir servet elde etmişti.