Endekslere göre farklı sonuç çıkması normal

Şimdi üç fiyat endeksinin gerek 2003’ten, gerekse 2021’den bu yana olan dönem için çok farklı sonuçlar vermesinden yola çıkarak bu endekslerin çelişkili olduğunu dile getirmek doğru değil.

Bu üç endeksi kıyaslamak aslında elmayla armudu kıyaslamak gibi bir durum.

Zaten bu endekslerin aynı sonucu vermesi ölçümlerin doğruluğundan çok ancak ilginç bir tesadüf yaşandığına işaret eder. Kaldı ki birkaç ay aynı oranlar çıksa bile böylesine uzun zaman diliminde sonuçlar mutlaka farklılık gösterir.

Endeksler arasındaki temel farklar

Bir kere TÜİK’in tüketici fiyat endeksiyle yurt içi üretici fiyat endeksi çok farklı hesaplamalara dayanıyor.

En temel farkları söyleyelim; tüketici fiyatları bilindiği gibi perakende fiyatları ve vergi dahil fiyatları gösteriyor. TÜFE kapsamında hizmetler sektörü de yer alıyor.

Yİ-ÜFE’de ise vergi hariç fiyatlar derleniyor. Ayrıca bu endekste hizmetler sektörü yer almıyor.

Üstelik bu endekslerin kapsadığı mallar farklı, aynı nitelikte mal varsa bile bunların ağırlığı farklı.

Dolayısıyla Yİ-ÜFE’nin gelecekte TÜFE’de yaşanacak artışın öncü göstergesi olduğunu söylemek de tam olarak doğru değil. Yİ-ÜFE’deki değişim kısmi bir işaret olabilir, o kadar.

İstanbul Ticaret Odası’nın geçinme endeksi ise TÜFE’den, gerek kapsamının; bu çerçevede madde sayısının ve ağırlıklarının farklılığı, gerekse yalnızca İstanbul’daki durumu yansıtıyor olmasından ötürü ayrışıyor.

Bu endekslerin birbirinden üstün olduğu dile getirilemez. Ancak tabii ki TÜFE’nin siyasi otoritenin etkisi altında hesaplanıyor oluşu yıllardır süregelen ve giderek pekişen, öyle kolay kolay da silinemeyecek bir güvensizlik oluşturdu, bu da bir gerçek.