Dalıştan döndükten sonra regülatörümün filtre kısmının pasla dolu olduğunu fark ettim, ne yapmam gerekiyor? Bora Genç

Tarkan Sevinçli cevaplıyor:

Maalesef bu, özellikle son yıllarda çok karşılaştığımız yaygın bir sorun haline geldi. Türkiye’de dalış merkezlerinde kullanılan tüplerin neredeyse % 90’ı çelik tüplerdir. Çelik tüpler çok uzun süreler kullanılabilir ama bu kullanım süresi içinde belirli aralıklarla bakım görmesi gerekir. Tüplerin paslanmasının iki temel nedeni vardır. Birincisi dolumlarının yapıldığı yüksek basınçlı kompresörlerde bulunan ve havanın nemi ile içinde olabilecek zararlı gazları eleyen filtrelerinin belirli süreler içinde değiştirilmemesidir. Bu filtre değiştirilmezse kompresör tüpün içine havadaki nemi de doldurmaya başlar ve bu nem biriktikçe tüpün içinde paslanmaya neden olur. Her kompresörün kullanıcı kılavuzunda o kompresöre ait filtrenin kaç saatte bir değiştirilmesi gerektiği yazılıdır. Kompresörle ilgili paslanmaya neden olabilecek bir diğer noktayı ise şöyle açıklayabiliriz. Bazı kompresörlerde bu nemi tahliye eden otomatik tahliye valfi vardır, bazılarında ise yoktur ve dolum sırasında örneğin her beş dakikada bir kullanıcı tarafından elle tahliye yapılır. O dalış merkezinde dolum işinden sorumlu olan kişi veya kişiler bunu ihmal ederse tüplerin paslanmasına neden olurlar. İkinci neden, dalış tüpleri her beş yılda bir sanayi bakanlığı tarafından tüp test yetki belgesi almış kuruluşlarda hidrostatik test dediğimiz esneme testine tabi tutulur. Bu test sonucunda tüpün esneme kabiliyetini kaybedip kaybetmediği görülür, gerekirse tüp imha edilir. Ama bu test, tüpün içine basılan basınçlı su ile yapılır ve test sonucunda her ne kadar kurutma işlemi yapılırsa yapılsın tüpün pas tutmasına engel olunamaz. Bu test kuruluşlarında kurutma sonunda görülecek olan pası temizlemek için gerekli olan ince temizliği yapabilecek donanım yoktur ve bunu tüplerin sahibi olan dalış merkezinin yapması gerekir. Dalış merkezinin bu işlemi hem testten sonra hem de her sene tüpün içi ışıkla kontrol ederek pas görülmesi durumunda yapması gerekir. Yapılmadığı takdirde bu pas hızlı bir şekilde çoğalacaktır. Alüminyum tüplerde pas olmaz ama oluşacak oksidasyon sonucunda toz birikir ve alüminyum olan bu toz kanserojen özellik taşıdığından daha sık kontrol edilmeli ve temizlenmelidir. Regülatörünüzün filtresi pas dolmuş ise iç kısmına da ilerlemiş olabilir. Sağlık sorunu bir yana regülatörünüzün çalışmasını etkileyerek performansının düşmesine ve hatta hava kesmesine yol açabilecek sorunlarla da karşılaşabilirsiniz. Bu durum sonraki dalışlarınızda en azından havayı daha dirençli bir şekilde çekmeye başlamanıza yol açar ve bu da daha çok hava harcamanıza, daha çabuk yorulmanıza neden olarak doğrudan sağlığınızı etkiler. Sadece regülatörünüz değil, hava göstergeniz de tıkanmış olabileceğinden sonraki dalışlarınızda havanızı eksik veya fazla okuyabilirsiniz. Tüplerdeki pas sadece regülatör takımınızda değil tüpün üzerinde takılı olan vanalarda da tıkanma sonucunda aniden hava kesmeye neden olabilir. Yapmanız gereken vakit geçirmeden regülatörünüzü yetkili servisine götürerek bakım yaptırmaktır. Bakım sonucunda bütün paslar temizlenir ve eski haline gelir. Regülatörlerin metal bölümleri pirinç ve üzeri krom kaplama olarak imal edildiğinden pastan etkilenmez. Ama şu da bir sorun ki regülatörünüzü servisten alıp gittiğiniz ilk dalışınızda gene bu pasa maruz kalabilir ve tekrar masraf yapmak zorunda kalabilirsiniz. Bir dalış okulunda 100 adet tüp varsa bunların 100 adedi de passız olmak ve içinde kaliteli hava ile hizmet vermek zorundadır. Bir veya birkaçının bile paslı olması kanunen yasaktır. Böyle durumlarda iletişim bilgilerini www.tssf.gov.tr den alabileceğiniz Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu’na konuyla ilgili şikayette bulunmanız ve takipçisi olmanız ileride yine bu sorunla karşılaşma oranınızı azaltır.