Yat sörvey
Almadan önce inceletin
Evrensel denizcilik sektörü, ticaret ve eğlence olmak üzere ikiye ayrılır ve sektörde yer alan herkesin yolu bir gün sörvey veya sörveyör ile mutlaka kesişir. Denizcilik sörveyi, bir teknenin üretim ve kullanım aşamasında, yapısal ve görsel durumunun, taşıdığı donanımın, sistemlerin, personelin veya yükün incelenmesi, denetlenmesi ve raporlanması işidir. Bu sörveyler, kendi alanında alt yapısı, bilgisi ve deneyimiyle uzmanlaşmış ve yetkilendirilmiş profesyonel sörveyörler tarafından gerçekleştirilir. Sektörün büyük kısmı uluslararası ticaretle ilgilidir ve sektör uluslararası kanun ve kurallar çerçevesinde çalışır. Evrensel denizcilik özel sektörünü ise spor veya eğlence amaçlı teknelerin arz edilmesi, bakım/onarım işleri ve kullanımı olarak açıklayabiliriz.
Yat sörveyörleri yapısal mukavemet ve denize elverişlilik, donanım ve sistemler, güvenlik kıstasları, kozmetik görünüm, kanun ve kurallara uygunluk, piyasa değeri gibi konulara odaklanır ve tekneyle ilgili bu konuları inceleyerek, denetleyerek, deneyerek ya da araştırarak çıkardığı sonuçları raporlandırır. Bazı durumlarda danışmanlık ile karşılaştırılıp karıştırılsa da, sörveyör ölçer, inceler, test eder, denetler ve raporlar. Sörvey raporu bulgu ve gerçekleri temel alarak oluşur; bulgulara dayanan bilgi ve öneriler içerir. Danışmanlık ise farklıdır, daha çok tekne sahibinde olmayan bilgi ve deneyimin hizmet olarak aktarılmasıdır.
Uluslararası seviyede kabul gören profesyonel yat sörveyörleri belirli bir eğitimden geçer ve uluslararası geçerlilikte bir diploma ya da sertifika sahibi olur. Performanslarını ve güncel yeterliliklerini periyodik olarak denetleyen ve uluslararası etki alanına sahip bir ya da birkaç kuruma bağlı olarak çalışır. Bu sayede ürettikleri raporlar resmi evrak statüsü taşır ve hukuki bağlayıcılığı vardır.
Denizciliğin yaygın ve en üst düzeyde uygulandığı ülkelerde yapılan üretim, satın alma, kullanım, kredilendirme, sigortalama ve uygunluk kıstaslarının referans alınmasında sörvey kullanılması oldukça yaygın ve bazen de zorunludur. Bunun başlıca nedeni sörvey uygulanan yatın durumu hakkında tarafsız, doğru, yeterli, değerli ve kullanışlı bilgiye ulaşabilmektir. Bu değerli bilgiler potansiyel müşteriler adına farklı avantajlar sağlar. Örneğin, yat sahibi ya da satın alan kişi bu sayede, teknenin başlıca özelliklerini, o anki net durumunu, acil ve ileriye dönük ihtiyaçlarını
bilir ve ek masraflarını öngörebilir, yatı ihtiyaç duyduğu veya planladığı kullanıma göre seçebilir veya hazırlayabilir. Standart uygulamada yat satış anlaşmaları sörvey şartına bağlandığından, sörvey raporu sonrası anlaşmaya varılan fiyat üzerinden ikinci bir pazarlık şansı yaratılmış olur. Böylece hem yaptığı yatırıma hem de kullanmayı planladığı yata güvenle ve gönül rahatlığıyla sahip olabilir. Ayrıca bu raporu finans ve sigorta işlemlerinde kullanabilir, bakım ve onarım konularında dünya standartlarında öneriler alabilecektir.
Sigorta ve finans şirketleri, yatlar için poliçe veya kredi hazırlarken adil ve isabetli fiyatlandırma yapabilir. Hasar veya kaza durumlarında nedenini, boyutunu, gerekli onarımı ve maliyetini kolayca elde edebilir.
Ülke bayrakları veya ekonomik bölgelerde geçerli ya da zorunlu kural ve kanunlara tabi teknelerin, uygunluk denetimini ve uygunluk kazandığında sertifika onayını sadece yetkili sörveyörler yapar.
Sörvey çeşitleri
Yat sörveyler çeşitlilik gösterir ve isteğe ve ihtiyaca göre planlanabilir.
Kapsamlı sörvey: Satın alma öncesi en çok uygulanan ve en detaylı türüdür. Bu sörvey, gövde ve sualtı kesimi, dümen ve yürütme gücü donanımı, güverte ve donanımları, iç mekanlar, makine ve yakıt sistemi, elektrik sistemi, yerel sistemler, navigasyon donanımı ve güvenlik donanımı bölümlerinden oluşur. Yatın piyasa fiyatını belirlemek isteğe bağlı olarak ve ayrı bir raporla hazırlanır.
Kısıtlı sörvey: Bu kadar geniş kapsama alanına ihtiyaç olmadığı durumlarda yukarıda kapsamlı sörvey için listelenen bölümlerden biri veya birkaç tanesi seçilerek isteğe göre tekrar tasarlanır ve buna kısıtlı sörvey denir. Kısıtlı sörvey genelde ve daha çok deniz seyir denetimi, yapısal inceleme (gövde ve perdeler), yelken donanım, ultrasound testi (metal kalınlığı), ozmoz ve rutubet testleri, sistem makine ve yürütme gücü ve güvenlik kıstasları konularında olur.
Kısa sörvey: Teknenin ana sorunlarını, dikkat çeken kusurlarını ve ihtiyaç duyulan tamiratlarını kapsar fakat detaya girmez. Daha çok birden fazla tekne arasında seçim yapmak için kullanılan bir sörvey çeşididir.
Hasar sörveyi: Çoğunlukla sigorta şirketleri tarafından talep edilir. Sadece hasar kapsamına ve nedenine odaklıdır, başka konuları içermez.
Sigorta sörveyi: Sigorta şirketlerinin poliçe hazırlamak veya yenilemek için gerek duyduğu sörvey çeşididir.
Uygunluk sörveyi: Birçok ülke bayrağı veya bölge için yapılabilir ve teknenin ilgili kurallara uygunluğunu belirler.
Tonaj sörveyi: Bazı ülke bayrakları ruhsatlandırma için sörvey ister ve tonaj sörveyi de bu konu içinde yer alabilir.
Üretim sörveyi: Yat ya da bir parçasının üretim aşamalarının denetlenmesidir. Belirlenen süre içinde yapılan düzenli denetimlerle, kullanılan malzemeleri, işçilik kalitesini ve yöntemini, ürünün bitmiş halini ve teslimatını üretim planlarını ve iş tanımlamalarını referans alarak takip etmektir.
Sörvey hizmeti almak için gerekli adımlar serbest çalışan sörveyör ve sörvey firmalarına göre değişir.
Ülkemizde hızla gelişen bu sektörün kaçınılmaz bir parçası olan yat sörveyliğinin, hem yat kullanıcıları hem de yat sektörünün her aktörüne değerli hizmetleri olacaktır. Güvenli, kaliteli seyir yapmak ve gönül rahatlığıyla yat sahibi olabilmek adına önemli katkılar sağlayacaktır.