Söz dinlemeyen dümen

Seyir halindeyken başa gelebilecek en tehlikeli sorunlardan biridir dümen arızası. Hele bir de açık denizdeyseniz...

Ekim ayı sonuydu, Çeşme’den Didim’e gitmek üzere yola çıktık. Akşam hava kararmaya başlamıştı, biz ise ancak Furni Adası’na kadar gidebilmiştik ve geceyi limanda geçirmemiz gerekiyordu. Sabah kahvaltı faslı biter bitmez Didim’e doğru yola koyulduk. Adanın kuzeyinden -Samos Adası’nın güneyinden- gitmek yerine hemen önümüzde Thymaina Adası ile aramızda yer alan dar boğazdan geçerek Furni’nin güneyinden seyirle yelken yapmaya karar verdik.

1 milden daha kısa olan boğazı geçtikten sonra, teknenin kafasını boğazdan esen 23 knot rüzgâra çevirip -takriben kıyıya 200 metre mesafedeana yelkeni açtık ve hemen kafayı doğrultup rotamıza girmek üzere hazırlandık. Ancak tekne aniden dümen komutlarını dinlememeye başladı ve istemsiz olarak kendiliğinden 270˚ döndü ve sancak apazdan rüzgârı ana yelkene doldurarak kıyıya doğru son sürat gitmeye başladı. O an ne olduğunu anlayamadan hemen cenova yelkeni açtık ve tekneyi tekrar güneye çevirmeyi başardık. Ancak bir şeylerin yolunda gitmediği aşikardı.

İlk iş olarak tekneyi otopilota bağladım, bir nebze olsa da sakinleşmeyi ve derin bir nefes alarak kendimize gelmeyi beklerken aniden aynı korku dolu anlar başladı. Tekne tekrar istemsiz olarak kendi etrafında dönerek sancak apazdan gelen kuvvetli rüzgârla kıyıya son sürat gitmeye başladı. Her dönüşümüzde kıyıya daha da yaklaşıyorduk. Ana yelkeni kapamak için tüm kuvvetimizle halatlara asılsak da ne fayda. Bu kadar kuvvetli rüzgârda tekne motor komutlarını almıyor ve yelkenlere kitleniyordu. Ana yelkeni indirmek imkansızlaştıkça bir türlü yönümüzü toparlayamıyorduk.

Motorları son devire kadar çalıştırırken bir yandan da cenovayı kapatmaya başladık. Teknenin kafasını rüzgâra çevirebildiğimiz an, eşim ve kaptanımız hep birlikte ana yelkene tüm gücümüzle asıldık, nihayet yelkeni topladık. Hepimizin dizlerinin bağı çözülmüştü, kıyıya o kadar yakındık ki... Neyse ki motorla seyre geçmiş, kendimizi açığa vurmuştuk. Rüzgâr ise artık karşı konulabilecek kadar azalmıştı. Bir süre sonra dümeni tekrar rotamızın yönüne çevirmek istediğimde kontrol edemediğimizi fark ettim. Kaptanımıza derhal aşağı inerek iki dümeni de ana panelden kontrol etmesini söyledim. Bu sırada ben de katamaranın en büyük avantajlarından biri diyebileceğimiz, iki motordan birini ileri, diğerini ise geri yaparak tekneyi dümensiz olarak istediğim yöne çevirdim. Bu teknikle motorları farklı devir ve farklı yönlerde çalıştırarak dümen gibi kullanabiliyorsunuz.

Kaptanımızdan, dümen palalarını senkronize eden iki dümen arasındaki o koca milin sancak tara aki bağlantısının kopmuş olduğu bilgisi geldi. Yani sancak mil, kontrol dişi çalışıyor ve istediği yöne tekneyi sürüklüyordu. Hemen iki motor devrinin nasıl kullanılacağını eşime göstererek dümeni ona bıraktım. Arka motor haznesindeki alanı hızlı bir şekilde boşalttıktan sonra kırılmış olan dümen kafasının olduğu yere girdim ve botu bağladığımız kalınlıktaki halatlardan istedim. Tüm gücümle o mili sıkıştığı yerden çıkartıp, kırılmış olduğu yerin üzerine oturtarak mümkün olduğunca sıkı bir şekilde bağladım. Bu sayede her iki palanın da aynı yönde olmasını sağlamıştım. O an itibari ile geri kalan seyrimiz süresince yelken açmamız söz konusu olamayacağından yolumuzu motorlar ile tamamladık.

Yaptığımız incelemeler ve ilgili telefon görüşmeleri sonrasında parçanın fabrikasyon hatası nedeniyle kırılmış olduğunu ve aynı yıl içerisinde gelen aynı model katamaranların üç-dört tanesinde de bu parçalarda benzer sorunlar yaşandığı bilgisini aldık. Neyse ki biz bu kazayı en ucuz şekilde atlatmıştık.

Bu adrenalin dolu tecrübeden sonra hiçbir zaman kıyıya yakın yelken açmamayı ve her ihtimale karşı cenovayı her an açabilecek şekilde hazır tutarak ana yelkeni açmayı kendime prensip edindim. Cenova yelkenini teknenin kafasını toparlamak için bir emniyet tedbiri olarak düşünebilirsiniz.

2Her acil durumda olduğu gibi gerekli ekipmanın yerini tüm ekibin bilmesi yangın için de hayat kurtarıcıdır. Teknede ‘bir yerlerde yangın söndürme tüpü vardı’ diye düşünerek yangına karşı önlem almış sayılmazsınız. Yangın söndürme tüpünün yeri, nasıl kullanılacağı, motor, havalandırma ve elektrik sistemini korumak ve gerekirse tekneyi terk etmek için yapılacakları bilmeli ve ekiple beraber üzerinden geçmelisiniz. Yangına müdahale edemeyecek ekip üyelerinin can yeleklerini giyerek tekneyi terk etmeye hazır durumda beklemeleri gerekir. Yangının bir anda kontrolden çıkabileceğini ve herkesin karar verme yetisini etkileyebileceğini unutmayın. Planın üzerinden geçmek ekibin üzerinde düşünmeden hızla harekete geçebilmesine yardımcı olur.

3

Korumayı biraz daha artırmak isteyenler için yangınların %90’ının gerçekleştiği motor dairesine takılabilen otomatik yangın durdurma sistemleri var. Basit versiyonunda motor dairesinde bir tüp ve tetikleyici ile dümende bir panel bulunuyor. Motor dairesinde ısı artarsa tetikleyicinin kablosu eriyerek tüpü aktif hale getiriyor ve panel alarm veriyor. Acil durumda motorun yakıt ve duman kaçağına karşı korunması gereken bölümlerini kapatan daha kapsamlı bir sistem de bulunuyor.