Türkiye’de yatırım yapmak Planlama müthiş, uygulamaya gelince iptal

Bundan 20 yıl önce deniz turizmi gelişsin diye Yüksek Planlama Kurulu kararı ile bütçeden kaynak ayrılmadan ‘Yap-İşlet-devret’ modeliyle yapımı kararlaştırılan dokuz yat limanından sadece üçü tamamlanabildi. Başbakanlığın özellikle seçerek belirlediği beş

Deniz turizminin altyapısı olarak kabul edilen yat limanlarının ‘sektördeki önemi nedeniyle’ Devlet Yatırım Programları’na alınması ilk kez “2. Beş Yıllık Kalkınma Planı”na (1968-1972) rastlar.

Devlet, 1990’lı yılların başlarında turizm yönünden önemli veya yakın zamanda turizm merkezi oluşacak bölgeleri tek tek tespit ederek yat limanlarını tekrar yatırım programına almış ancak genel bütçeden kaynak ayrılmadan deniz turizm sektörüne ivedilikle kazandırılabilmesi için Yüksek Planlama Kurulu kararları ile bu yatırımların, ‘Yap-İşlet-devret’ modelinde yapımı kararlaştırılmıştır.

Nitekim, ihale işlemleri ile de (mülga yani kapatılan varlığı kaldırılan) Ulaştırma Bakanlığı Demiryolları Limanlar Havalimanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLHİ) yetkilendirilmiştir.

Bu çalışmalar sonucunda, devlet tarafından ihale edilerek özel sektör ile sözleşmesi yapılan yerler şunlardır;

1) 25.07.1997 Fethiye (Çavuşlu) Yat Limanı (İptal edildi).

2) 29.07.1997 Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri (İptal edildi).

3) 29.07.1997 Antalya Büyük Yat Limanı (İptal edildi).

4) 29.07.1997 Bodrum Yeni Yat Limanı (İptal edildi).

5) 21.08.1997 Didim Yat Limanı (İşletmeye açıldı).

6) 24.12.1997 Bozburun Yat Yanaşma Yeri (İptal edildi).

7) 10.03.1998 Datça Yat Limanı (İnşaatı devam ediyor).

8) 10.03.1998 Turgutreis Yat Limanı (İşletmeye açıldı).

9) 05.04.1999 Kaş Yat Limanı (İşletmeye açıldı).

Doğu Akdeniz ve Güney Ege’nin tüm yat trafik ihtiyacını karşılayacak, ekonomik potansiyel yaratması planlanan ve (mülga) Demiryolları Limanlar Havalimanları İnşaatı Genel Müdürlüğü tarafından yer seçimi yapılan, bu yat limanı noktaları aslında çok

isabetli bir şekilde tespit edilmişti.

Ancak seçilen bu noktalarda, bu bölgelerin de korunması için çıkarılmış pek çok koruma alanı, statüleri gibi ayrı zonların var olması, her birinin farklı amaçları olan kamu kuruluşları tarafından kontrol edilmesi beraberinde de çözülmesi zor bir işlem yumağını getirdi.

Örneğin; yat limanı yapılarının izin prosedürlerine birçok bakanlığın bakması, hepsinin konuya farklı yaklaşımları, yatırımlarda yerine getirilmesi zor ‘hatta imkansız’ talepler ortaya çıkardı, sonunda yatırımcılar kitlenme noktasına geldikleri için yatırımdan vazgeçtiler ya da DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından bu girişim iptal edildi.

Akdeniz çanağında, yat limanlarının ülke ekonomilerine olan önemli katkılarının belirlenmesi ile Devlet Yatırım Programları’na, 1991 yılında alınan ve Yap-İşlet-devret modeli ile 22.11.1995 tarihinde ihalesi ve 29.07.1997 İmtiyaz Sözleşmesi imzalanan “

Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri”

projesi; İnşaat süresi dahil, 25 yıllık işletme süresi sonunda, her türlü borçtan ari, bakımlı ve kullanılabilir durumda, bedelsiz olarak Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na devredilmek üzere sözleşme yapılmıştı.

“Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri” projesi; % 85 oranında Fethiye-göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi ile II. Derece Doğal Sit içerisinde kaldığı için, özel kanunlara tabi planlama bölgesinde bulunmaktaydı. Ayrıca, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki bu inşaat için, Dalaman’ın 4 kilometre güneydoğusunda ve Dalaman kumsalın en dış ucunda bulunan, Hodul Dağı eteğinde ve denizde önü kayalık olan bir bölge düşünülmüş, bu seçim (mülga) Ulaştırma Bakanlığı DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından da uygun bulunmuştu.

Proje, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından; 1. Kamu yararı, 2. Yaşam kalitesi, 3. Kent ekonomisi, 4. Çevre koşulları dikkate alınarak uzun yıllar fedakarlıkla takip edilerek yapılması için tüm ilgili kurumlar nezdinde yürütüldü. İhaleyi almış olan Doğuş Dalaman Marina İşletmeciliği Turizm Ticaret A.Ş. tarafından da büyük bir sabır ve fedakarlıkla, yürütülmeye çalışıldı.

Bunun için; yatırımın imar planları, Doğuş Dalaman Marina İşletmeciliği Turizm Ticaret A.Ş. tarafından hazırlattırıldı, (mülga) Ulaştırma Bakanlığı DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından ilgili kanunlar gereğince onaylanması için gönderilen planlar (mülga) Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı tarafından ilgili kamu kurumlarının olumlu görüşleri doğrultusunda 24.01.2011 tarihinde de onaylandı.

Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, yetki alanı dışında kalan bölüm de 16.03.2011 tarihinde (mülga)

Projeler yeniden tasarlandı

Ancak ‘Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri’nin ihale edilmesinden sonra geçen uzun zaman içinde İmar Planı’na esas olan deniz ve kara yapıları projeleri, yeniden ele alınarak dizaynın yeniden ele alınması gereğini ortaya çıkardı.

Bu doğrultuda, Dalaman’daki 10,1 kilometre uzunluğundaki kumsalın, yalnız 350 metre genişliğinde ve kayalık Hodul Dağı eteğindeki uç kısmında, çok ağır dalga ve deniz şartlarına rağmen, doğanın korunması için daha modern, daha çevreci ve teknelerin fiziki ve sosyal ihtiyaçlarına uygun, ortaya çıkan yeni gelişmeler ve uygulamalar ile detaylı etütler neticesinde son teknolojilere uygun bir yat limanı ve deniz otobüsü yanaşma yeri oluşturulması (mülga) Ulaştırma Bakanlığı DLHİ Genel Müdürlüğü tarafından uygun bulunmuştu.

Bu yeni dizayn değişikliği ile Dalaman projesi, gerek mimari özellikler gerekse teknik donanım açısından yatçılara üst düzey hizmet sunmanın yanı sıra bir cazibe merkezi olarak, bölgenin bu açığını da önemli ölçüde kapatacak sosyal imkanları ile çevredeki yaşamın renklenmesine de katkıda bulunacaktı.

Yürüyüş mesafesinde havaalanı

Ayrıca Dalaman Havalimanı’na neredeyse yürüyüş mesafesinde olması ve Akdeniz’in en güzel koylarına ve önemli turistik merkezlerine kolayca ulaşılabilecek konumu dolayısıyla da kullanıcılarına ciddi avantaj sağlayacaktı.

Bu doğrultuda “Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri” yeni imar planı değişikliği işlemleri için Kıyı Kanunu ve İlgili Yönetmelikleri ve İmar Kanunu ve İlgili Yönetmelikleri doğrultusunda kamu kuruluşların olumlu görüşlerinin tamamlanması sonucunda İmar Planı Değişikliği Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’nın yetki alanında