Söyleyelim? Sorun
Direkten teknemin içine su giriyor. Bunu nasıl önleyebilirim? Ve bir de direk dikerken ne yapmam gerekiyor? Bilal Başoğlu Teknik Kurul’da kimler var? Teknik Kurul üyeleri sorularınızı bekliyor. Kafanıza takılanları okuyucu@ navigamagazin.com adresine gönd
Burak Algon cevaplıyor: Direklerin tekneye bağlanması iki türlü olur. Güverte üstünde ve tekne içine girerek tabana oturma şekliyle bağlantıları yapılır. Güverte üstü bağlanma şekli: Güverte üzerinden tekneye bağlanan direkler güverteye monte edilen alüminyum, paslanmaz direk tabanı veya ıskaça olarak isimlendirdiğimiz, direkten 3-4 milimetre daha büyük bir tabana oturur. Bu tabanların bağlantıları direk markasına göre değişiklik gösterir. Bu bağlantı şeklinde suyun tekne içine girmemesi için öncelikle direk tabanının tekneye bağlantı cıvatalarını kontrol etmemiz gerekir. Eğer cıvataların gevşemesi nedeniyle su sızdırmazlıkları bozulmuşsa cıvataları sökerek yerlerini temizleyip tekrar sızdırmazlık sağlayıcı malzemelerle sıkmalısınız. Bazı tabanların ortasında veya herhangi bir köşesine yakın tarafında direk içinden gelen kabloların geçmesi için bir delik vardır. Bu delik içinden geçen kabloların üzerinden sızan sular da tekne içine girebilir. Bunu önlemek için direk firması bu kablo girişine bir plastik boru ile deve boynuzu tabir ettiğimiz U şeklinde bir parça koyar. Bu parça yerinden çıkmış veya direk bakımı için yere indirilmişse takılırken deliğe tam oturtulmamış olabilir. Dolayısıyla bu parçayı kontrol etmemiz gerekir. Bazı model direklerde direk içinden gelen elektrik kabloları direğin alt kısmından dışarı çıkar ve içi plastik olan kendinden sıkmalı bir paslanmaz parça vasıtasıyla tekne içine girer. Bu parçanın içindeki plastik parça deforme olmuş ve kabloyu tam sarmıyor olabilir veya bu parçayı sıkarken dişleri tam oturmadığından ve dolayısıyla içindeki plastik parça sıkamadığından boşluk bırakmış olabilir. En son olarak da bu parçayı güverteye bağlarken cıvatalarında bir sızdırmazlık hatası olabilir. Bunları da kontrol etmemiz gereklidir. Bu tip direk bağlantı tabanlarında genel olarak dikkat edeceğimiz bir diğer nokta ise taban içinde bulunabilecek suyu boşaltmak için kullanılan su firarlarının açık olma ihtimalidir. Pislik veya bazı montajlarda sıkılan sızdırmaz sıvıların fazlasının bu firarları tıkaması sebebiyle biriken su dışarı çıkmayabilir ve zamanla içerde korozyon ve çürümelere sebep olabilir. Tekne içine giren direk bağlantı şekli: Güvertede direkten 2-3 santimetre daha büyük bir ölçüde açılan delik, ıskaçadan içeri girip tekne iç tabanına oturan direk bağlantı sistemlerinde tekne içine su alabilecek kısımlardır. Bu durumda en çok güverte geçiş yerinden
su alabilir. Buranın su sızdırmazlığını sağlamanın farklı yolları bulunur. Öncelikle dikilen direğin güverte geçiş bölümünde ortalanması gerekir. Biz bunu çoğunlukla farklı kalınlıklarda sert kauçuk malzemelerle yaparız. Bu kullandığımız malzemeleri ıskaçanın 1 santimetre aşağısında kalacak şekilde yerleştiririz. Sonra sızdırmazlık sağlayan bir malzemeyle yukarda kalan boşlukları doldurup üstten parmak veya ıspatula yardımıyla düzeltiriz. Malzeme donduktan sonra direk dibi elastik bandıyla ıskaça ve direk yerini sararız. Bu bantlar elastik ve kendi üzerine yapışkanlı olduğundan bandı sonuna kadar esnetip yapıştırmamız gerekir. Eğer bu bantlardan bulamazsak en geniş boyundan bir şambrel (otomobil lastik içi) bulup bunu ıskaça direk üzerine geçirip alt ve üstten kelepçeyle hem ıskaçaya hem de direğe sıktırabiliriz. Burada garanti olması için direk bölümüne sıkacağımız şambrelin en üst kısmının içini ince bir tabaka sızdırmaz malzemeyle doldurup sıkarsak şambrelin içine su girmesini de önlemiş oluruz. Bu işlemi yaparken şunlara dikkat etmelisiniz: Direk dikildikten sonra yine farklı kalınlıkta sert kauçuk malzemelerle bu sefer tekne içinden direğin sadece yan ve ön-arka yüzlerinin ortalarından 2X2 santimetre büyüklüğünde parçalarla direği ortalayın. Sonra yine alt kısımda kalan tüm boşlukları kalıp veya cam macunu gibi, epoksi ile tepkimeye girmeyen malzemelerle doldurun. Bunu levha halinde olan poliüretan köpükle yapıp kalan boşlukları macunla kapatın. Ardından direk ve ıskaçanın iç kısmına alttan güzelce vazelin sürerek ince bir tabaka oluşmasını sağlayın. Hazır satılan direk arası dolgusu veya hazırladığımız epoksi reçineyi bu bölüme yukarıdan doldurup donmasını bekleyin. Malzemenin tam donması gerçekleştikten sonra aşağıdan dolgu yaptığımız tüm malzemeyi çıkarın. Bu şekilde hem direk ıskaça içinde oynamaz hem de tam manasıyla sızdırmazlık sağlanmış olur. Bunun üzerine sadece görüntüsü için makyaj yapmak istersek polyester veya akrilik bir kumaşla kılıf yapabiliriz.
Gökhan Abur cevaplıyor: Bu sorunuzun yanıtını en doğru şekilde verecek kişiler, tekneyle uzun yol yapan denizciler olacaktır. Ben de 7 Seas’ten Gülin Bozkurt’a anlatmasını rica ettim. İşte Bozkurt’un yanıtı: Teknede internet ulaşımı kıyı seyirleri sırasında normal operatörlerin kapsamı alanında ise her türlü hava raporu bilgisine ilgili sitelerden ulaşmak zaten kolay. Biz genelde www.passageweather. com veya www.windyty.com’dan tahminlere ulaşıyoruz. Ancak asıl sorun açık denizde operatör kapsamı dışında kalındığında uydu üzerinden düşük maliyet ile nasıl hava raporlarına ulaşabiliriz? Çünkü uydu sistemlerinde bilgi alışverişleri çok yüksek maliyetli oluyor. Açık denizde, okyanusta internet erişimi olabilmesi için iridium telefon vasıtasıyla bilgisayarınıza bağlanabilir veya Fleedbroadband FFB uydu sistemi aracılığıyla bilgisayarınızdan internete bağlanabilirsiniz. FFB, kurulumu daha pahalı ancak çok daha efektif kullanılabilen bir haberleşme sistemidir. İridium teknoloji sistemini kurmak ise çok daha az maliyetlidir ancak zaman zaman uydu bağlantısı sorunları yaşanabilir. Hangi sistemin tekneye uygun olduğuna karar vermek ne sıklıkta ve sürede açık denizlerde, okyanuslarda seyir yapılacağına bağlı olacaktır. Biz FFB 250 sistemi ile uyduya bağlanıyoruz. 1 Mb’lık data kullanımı yaklaşık 10 dolar olduğu için bu yüksek maliyete karşı denizlerde hava tahminini zipli (sıkıştırılmış) bir grib dosyasını yaklaşık birkaç KB’A kadar düşüren bir e-posta hizmeti olan ‘Mailasail’i kullanıyoruz. Sadece hava durumu almak için üyeliğin gerekmediği sistem şöyle çalışıyor: Uydu üzerinden çalışan ister iridyum telefona ister FFB sistemi ile uyduya bağlı bilgisayarınızdan weather@mailasail.com adresine, konu (subject) bölümünü özel bir format ile hazırlayıp içi boş bir e-posta olarak gönderiyorsunuz. Gelen e-postayı açabilmek için de ‘viewfax’ görüntüleme programını önceden bilgisayarınıza indirmeniz gerekiyor. Konu bölümüne aşağıdaki kısaltmaları kullanarak belli bir format içinde ihtiyacınız olan detayı istiyorsunuz.
GFS Model:
o Grd-wind speed o Prmsl-pressure at mean sea level o Tmp-surface temperature o HGT-500MB height
NWW3 Model:
o Grd-wind speed o Wave-significant wave height and direction o Wvper-significant wave periodicity Kaçar saatlik aralıklarla hava durumu tahminlerini almak istiyorsanız onu da yine konu bölümüne ilave ediyorsunuz. Örneğin; 12,24,48,72
Bunlara ilave olarak bir de, dünyanın neresinin, yani hangi koordinatlar arasının hava tahminlerini istiyorsanız, onu da konu bölümüne ilave ediyorsunuz. Koordinatları bulunduğun bölgeyi içine alan bir dörtgen oluşturacak alt sol köşe ile üst sağ köşenin koordinatlarını yine konu bölümüne yazıyorsunuz.
Örnek 1:
TO: weather@mailasail.com SUBJECT: grib gfs atlantic 12,24,36,48,60,72 GRD,PRMSL Burada Kuzey Atlantik geniş bölgenin GFS modeli ile rüzgâr kuvveti (GRD) ve basıncı (PRMSL) 12 saatlik aralıklar ile üç günlük hava tahmininin talep edildiği ‘konu’ bölümüne formata uygun şekilde yazılarak talep ediliyor. Gönderdiğiniz bu e-postaya birkaç saniye sonra geri dönüş yapılıyor ve ziplenmiş grib dosyasını ekli şekilde ediniyorsunuz.
Örnek 2:
TO: weather@mailasail.com SUBJECT: grib gfs 5N:70W:35N:10W 12,24,36,48,60,72 GRD,PRMSL Burada yine 5N 70 W ile 35N 10W koordinatlarından oluşan dikdörtgen alanın GFS modeli ile rüzgâr ve basınç bilgisi, yine 12 saat aralıklarla üç günlük hava durumu tahmin raporu zipli grib dosya halinde birkaç saniye sonra geri e-posta adresinize geliyor.
Örnek 3:
TO: weather@mailasail.com SUBJECT: grib nww3 25N:35W:2400 24,48,72 GRD,WAVE Burada 25N35W koordinatı merkez kabul edilerek istenen 2.400 millik mesafelik yarıçaplı bir dairenin NWW3 formatında rüzgâr ve dalga bilgisi tahmini, 24 saatlik aralıklar ile üç günlük olarak talep ediliyor. Detaylı bilgiye ise yine aynı adrese, bu kez ‘konu’ bölümüne ‘help’ yazarak ulaşabiliyorsunuz. ‘Konu’ bölümüne ‘help-grib’ yazdığınızda ise tüm grib dosyaları hakkında detaylı kullanım bilgisi gelecektir.
Rüzgâr ve soluganlardan korunma
İdeal demirleme alanı en azından üç cepheden rüzgâr ve dalgalardan korumalı olmalıdır. Sürekli rüzgârı olan bölgelerde hakim rüzgâra kapalı bir koy seçin. Rüzgârın sık yön değiştirdiği bölgelerde teknenin salınım yapacağını hesaplayıp teknenin istenmeyen bir yere yaklaşıp yaklaşmayacağını iyi hesaplayın.
2
4Demirin tuttuğunun gözlenmesi
Demiri atıp, zinciri döşedikten sonra demirin gergin hale gelmesini bekleyin ve daha sonra çıpanın tarayıp taramadığını kontrol edin. Motoryatlarda rölanti devriyle, yelkenlilerde de 15002000 devir civarında tornistanda elinizi zincirin üzerine koyarak titreşim olup olmadığını kontrol edin, eğer titreşim varsa demir tarıyor, titreşim yoksa demir taramıyor demektir. Daha sonra bir süre kıyıdan kerteriz alarak (tespit ettiğiniz referans noktaları ile) belli aralıklarla kontroller yapın. (Örneğin; tam rüzgâra 0˚ iken sancak ya da iskele borda hizanızda ardı ardına dizilmiş iki ağaç, kaya, ev ne olursa iki objeyi hizalayın ve bir süre geçtikten sonra yaptığınız hizalamayı kontrol edin. Demir taraması için GPS, cep telefonu uygulaması gibi şeyler de kullanabilirsiniz. Ancak elektronikleri siz siz olun sadece yedek için kullanın. Görsel referanslar her zaman daha güvenilir olacaktır.)
www.kayrayelken.com