TV’de Plazmadan Sonraki En Önemli Dönüşüm: HDR

TV’lerde kalite artışını sağlayacak bu teknolojinin yakın zamanda çok daha yaygın hale gelmesi bekleniyor. İşte HDR konusunda bilmeniz gerekenler.

Yakın zamanda bir mağazaya girip televizyonlara baktıysanız mutlaka her tarafta 4K UHD sözcüklerini görmüşsünüzdür. Bu kısaltmalar “Ultra High Definition” yani ultra yüksek çözünürlüğü karşılamakta ve temel anlamıyla bildiğimiz 1080p Full HD çözünürlüğün dört katını ifade etmektedir. Çözünürlükte böylesine bir atlama her ne kadar önemli olsa da önce üreticilerin sonra tüketicilerin gözünde bundan daha önemli bir konu var, o da HDR. Peki nedir bu HDR? “High Dynamic Range” sözcüklerinin baş harflerinden oluşan kısaltma, TV panelinin çok daha geniş bir renk yelpazesini görüntüleyebilme kapasitesine sahip olduğunu ifade eder. HDR, televizyon izleme deneyimimize ne katar? HDR’ın amacı ekranda yer alan görüntünün parlak ve karanlık alanlarını daha belirgin şekilde gösterebilmektir ve bu yolla çok daha gerçekçi görüntüler oluşturulur. Kontrast, bir ekranın en parlak beyazının en sönük siyahına bölümü olarak bulunur ve HDR’ın amacı da ekranda yer alan parlak ve karanlık alanları gerçekçi biçimde görüntüleyerek yüksek kontrast değerlerine ulaşmak olarak düşünülebilir. Televizyon sektörünün büyük oyuncularına göre HDR, Ultra HD’den daha büyük bir adım ve medya tüketim kalitesinde çok daha büyük bir artışa sebep oluyor. İdeal kontrast, şu an sadece OLED ekranlarda var olan 0 parlaklığa sahip siyahlar sayesinde mümkün oluyor ve bu ekranlar sonsuz kontrast (sayı/0=sonsuz?) değerine sahipler. En alt noktası sıfıra ulaşan ekranlar için en üst nokta, yani en parlak beyazlar ise tamamen apayrı bir konu. Standart ekranlar 300-500 nit arası parlaklığa ulaşabilirken HDR ekranlar çok daha yüksek değerlere ulaşmayı hedefliyorlar. Bazıları için binler seviyesinde parlaklık düzeyleri konuşuluyor. Neredeyse her alanda olduğu gibi HDR alanında da teknoloji birkaç dala ayrılmış durumda. Bunlardan ilki ve uzun zamandır ortalıkta olanı Dolby Vision, yani Dolby firmasının kendi bünyesinden ürettiği teknoloji ve diğeri ise açık kaynaklı ve

ortak olarak kullanılan HDR10 teknolojisi. Dolby Vision, uzun zamandır var olmasına rağmen çoğu firma tarafından Dolby ile anlaşma yapılmak ve firmaya para ödemek istenmemesi sebebiyle ortaklaşa kurulan bir yapıyla ortaya çıkarılan HDR10 standardı, herkesin kullanımına açık hale getirilerek Dolby’nin tekelinden kurtulmak istenmişti.

HDR10

Teknik özellikler incelendiğinde Dolby Vision ve HDR10 kodları, ufak farklılıklar taşıyorlar. HDR10, Dolby çözümüne göre daha düşük özelliklere destek verebiliyor ancak yine dediğimiz gibi, hala HDR10’u bile tam potansiyeline çıkarabilen TV’ler bulunmuyor. HDR10, 10 bit renk derinliği sunarken Dolby 12 bit sunuyor. Her iki HDR platformu da metadata adlı yöntem ile paneli yönetiyor ve HDR10 bu olaya oldukça basit bir açıdan yaklaşıyor. Metadata, kısaca televizyona görüntünün nasıl gösterilmesi gerektiğini, hangi renklerin kullanılacağını anlatıyor ve HDR10, video başlamadan bu metadatayı bir kez yollayarak ekrana talimatları iletirken Dolby bu veriyi sürekli olarak yollayarak videonun istenilen kısmında renkleri, parlaklığı ve kontrastı kontrol ederek daha iyi bir deneyim sunabiliyor. Bahsi geçen HDR teknolojilerinin hepsi için en önemli nokta maalesef sahip olduğumuz cihazla alakasız. İzlediğimiz içeriğin 4K çözünürlükte olup olmaması, HDR ile kaydedilmiş ve işlenmiş olup olmaması, sizin ekranınızın ekstra fonksiyonlarının tamamen gereksiz olup olmadığını belirliyor.

Dolby Vision

HDR10 şuan için çok daha fazla TV tarafından desteklense ve kullanılsa da teknolojik anlamda Dolby Vision çok daha üstün konumda. Öncelikle desteklenen renk gamı ele alındığında, 8 bit standart TV’leri, 10 bit HDR10’u, 12 bit ise Dolby Vision’u gösteriyor. Renk dışında bildiğiniz gibi kontrastı oluşturan öğelerden biri olan maksimum parlaklık değeri, HDR10’da maksimum 1000 nit olarak belirlenmiş durumda ancak Dolby Vision’da bu değer tam 4000 nit. Dolby’nin bu konuda yaptığı bir açıklamada belirtilene göre ise bu parlaklık limiti gelecek TV’ler için yakında güncellenerek 10.000 nit’e çıkarılacak. Dolby Vision’un şuan için daha nadir olmasının sebeplerinden biri olan donanım ihtiyacı, firmaların teknolojinin kullanımı için Dolby’ye para ödemesinin yanında bir de ek donanım eklemesi gerekliliğini doğuruyordu. Şubat 2017’de Dolby tarafından bu değiştirildi ve artık sadece yazılım yoluyla TV’leri Dolby Vision standartına uyumlu hale getirmek mümkün oldu.

Hybrid Log Gamma (HLG)

İngiliz yayın kuruluşu BBC ve Japon yayın kuruluşu NHK ortaklığından çıkan HLG

teknolojisi, firmaların özelliklerinden de anlaşılacağı üzere canlı yayına odaklı. Bu odağa rağmen daha önceden kaydedilmiş videolarda da kullanılma potansiyeline sahip olan bu teknoloji, HDR10 ve Dolby Vision’un aksine metadata kullanmıyor; bu sayede standart olarak kaydedilen bir videonun üzerine logaritmik bir parlaklık eğrisi eklenerek içerik HDR hale getiriliyor. Alıcı ekran bu veriyi işleme kapasitesine sahipse kullanarak parlak ve canlı görüntüler oluşturuyor, destek yoksa da bildiğimiz standart içeriği göstermeye devam ediyor.

Technicolor HDR

HDR alanında eski bir firma olan Technicolor, CES 2016’da Philips ile HDR alanındaki çalışmalarını birleştirdiklerini açıkladı ve yeni bir format üzerinde çalıştıkları belirtildi. HLG gibi, bu format da diğer standart TV’ler ile geriye dönük uyumluluk yakalamayı hedefliyor. Firmanın yaptığı açıklamada belirtildiği üzere, dağıtıcılar için HDR içerik gönderimini kolaylaştıracak olan bu sistem, tüm müşterilere, yani alıcılara, aynı içeriğin gönderilmesine imkân sağlayarak zorluklardan kurtulacak. Tüm HDR teknolojileri zengin renkler, yüksek kontrast sunsa da bu özellikler sadece televizyonunuzda olup izlediğiniz içeriklerde yoksa hiçbir anlam ifade etmiyor. Bu sebeple 4K UHD HDR içerikleri bulmak da TV’yi satın almak kadar önemli.

Oyun Konsolları

PlayStation 4 & Pro ve Xbox One S & X, HDR deneyimine imkân sağlasa da oyun konsollarında işler film ya da yayın kadar kolay değil. Microsoft’un konsoluyla başlayacak olursak, Xbox One S ve X, HDR içerik tüketimi ve oyun desteği sunuyor ancak şimdilik dijital olarak sadece Netflix mevcut. Bunun dışında, biraz önce de bahsettiğimiz gibi Blu-ray disklerle elde edilebilecek olan HDR içerikleri için Xbox’ın optik sürücüsü aslında bir Blu-ray medya oynatıcısı olarak çalışıyor. Bu sayede, eğer medya istasyonu kurma isteğiniz varsa Xbox sizin için iyi bir tercih olabilir. Xbox’da şuan için HDR destekli oyunlar arasında Battlefield 1, Gears of War 4 ve Forza Horizon 3 bulunuyor. PlayStation 4, HDR destekli olsa da maalesef Pro modeli gibi 4K desteği sunmuyor. Netflix benzeri tüm platformların HDR’ı 4K ile birlikte pazarlaması sebebiyle bu özellik maalesef pek işe yaramıyor ancak oyun konusunda Uncharted 4: A Thief’s End, The Last of Us: Remastered, Thumper gibi başlıklar eğlenceyi sırtlıyor. Sony, Microsoft’un aksine PlayStation 4 serisine Blu-ray medya oynatıcı dahil etmiyor. Bu durum, PlayStation 2’nin dahili DVD oynatıcısı sayesinde ne kadar sattığını dikkate aldığımızda ilginç geliyor. HDR, gördüğünüz üzere aslında çok daha karmaşık bir konu. Plazma TV’lere geçişten sonraki en heyecan verici kalite yükselişini içeren bu teknoloji, yakın zamanda çok daha yaygın hale gelecektir.