İkonik Uydular Şimdi Nerede?
En ünlü uyduların, insanlı insansız araçların ve uzay istasyonlarının amaçlarına hizmet ettikten sonra nerede olduklarını hiç merak ettiniz mi? Dünyadaki müzelerde bulunanlardan, sonsuza ve ötesine gidenlere kadar ikonik uzay araçlarının son hedeflerini araştırdık.
Uydular, gezegenimizin yörüngesinden uzayın bilinmeyen yerlerinin keşfini sağlamasından, televizyon yayını ve internet ağlarının kontrolünün sağlanmasına kadar pek çok fonksiyonu yerine getirebilen araçlardır. Dünya yörüngesinde belli bir ömre sahip olan uydular, bilgisayar destekli olarak kontrol edilirler. Bilgisayar kontrolü sayesinde uyduların yörüngede sağladığı faaliyetler kontrol edilebilir ve insanlara sunulabilir. Başlangıcından günümüze kadar uzaya fırlatılan ve popüler olmuş bazı uyduların şu an nerede olduklarına bir bakalım.
➤ Sputnik 1: Dünya’nın atmosferinde yandı
Dünyanın ilk yapay uydusu, SSCB 4 Ekim 1957’de Sputnik 1’i fırlattı. Öncü uzay aracı, Dünya’ya düşmeden ve atmosferde yanmadan önce üç ay boyunca yörüngede kaldı.
➤ Explorer 1: Dünya’nın atmosferinde buharlaştı
Sovyetleri izleyen ABD, 31 Ocak 1958’de ilk uydusunu fırlattı. Explorer 1, Van Allen radyasyon kuşağını tespit eden ilk uzay aracıydı.1970 yılına kadar yörüngede kaldı ve Pasifik Okyanusu üzerinden yeniden giriş yaparken buharlaştı.
➤ Vanguard 1: Dünya’nın yörüngesinde
Vanguard 1 dördüncü yapay uydudur ve güneş enerjisini kullanan ilk uydu olmuştur. 17 Mart 1958’de fırlatılan Amerikan uzay aracı, hala yörüngedeki en eski uydudur. ‘Sahipsiz bir nesne’nin birkaç yüz yıl orada kalması bekleniyor.
➤ Luna 2: Autolycus kraterinde, Mare Imbrium, Ay
Ayın yüzeyine ulaşan ilk uzay aracı olan Sovyet Luna 2 aracı, 13 Eylül 1959’da Ay’da Mare Imbrium düzlüğünün hemen doğusundaki Autolycus kraterinin yakınına indi ve o günden beri orada duruyor.
Vostok 1: RKK Energiya Müzesi’nde, Korolyov, Rusya
Kozmonot Yuri Gagarin’i taşıyan Sovyet Vostok uzay aracı, 12 Nisan 1961’de saat 06.07’de fırlatıldı ve Dünya’nın yörüngesine ulaştı ve Gagarin’i uzaya çıkan ilk insan yaptı. Araç atmosfere saat 07.35’de tekrar girdi ve Rusya’da Engels şehrine indi. Şimdi Korolyov’un RKK Energiya müzesinde sergileniyor.
➤ Freedom 7: John F. Kennedy
Kütüphanesi’nde, Boston, ABD Soğuk Savaş’ta rakibinin gerisinde kalan ABD, ülkenin ilk insanlı uzay aracını yaklaşık bir ay sonra 5 Mayıs 1961’de fırlattı. Alan Shepard’ın kullandığı Freedom 7, Atlantik Okyanusu’nda Bahamalar’dan çok uzak olmayan bir yere indi ve şimdi Boston’daki JFK Kütüphanesi’nde bulunuyor.
➤ Mariner 2: Güneş’in iç yörüngesinde
Bir gezegenin yörüngesine giren ilk uzay aracı olan Mariner 2, 14 Aralık 1962’de Venüs’e 34,773 km kadar yaklaştı. Öncü Amerikan aracı şu anda Güneş’in etrafındaki bir yörüngede ve parçalanana kadar da orada kalacak.
➤ Telstar 1: Dünya’nın yörüngesinde
Dünyanın ilk haberleşme uydusu. Devletin dışında özel olarak finanse edilen Telstar 1, 10 Temmuz 1962’de Dünya’nın yörüngesine fırlatıldı ve dünyayı değiştirdi. Artık aktif değil, eski araç hala gezegenimizin etrafında dönüyor.
➤ Ariel 1: Dünya’ya düştü
Shakespeare’in Fırtına’sındaki ruhun ismini alan Ariel 1, İngiltere’nin ilk uydusudur ve Amerikan ya da Sovyet’lerin olmayan ilk uydudur. 26 Nisan 1962’de fırlatılan İngiliz uzay aracı, Dünya’ya düştüğü 24 Nisan 1976’ya kadar yörüngede kaldı.
➤ Mariner 4: Güneş’in dış yörüngesinde
Sovyetlere meydan okuma son bulmadı, Amerika’nın Mariner 4’ü Temmuz 1965’te Mars’a ilk uçuşunu gerçekleştirdi ve Kızıl Gezegenin yüzeyinin ilk ayrıntılı görüntülerini gönderdi. Araç, Mars ve Jüpiter arasında bir yerde kalıcı heliosentrik yörüngede.
➤ Gemini 3: Grissom Anıt Müzesi’nde, Mitchell, ABD
Mürettebatı Gus Grissom ve John Young tarafından ‘Molly Brown’ adı verilen Gemini 3, 23 Mart 1965’te üç Dünya yörüngesine uçtu ve Atlantik’e paraşütle güvenli bir şekilde indi. Uzay aracı, Mitchell, Indiana’daki Grissom Anıt Müzesi’nde sergileniyor.
➤ Columbia: Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nde, Washington DC, ABD
Tüm zamanların en ünlü uzay aracı olan Columbia, astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin’i Ay’a taşıdı, 24 Temmuz 1969’da Ay’da Mare Tranquillitatis düzlüğüne indi. Araç ve ekip, güvenli bir şekilde Dünya’ya döndüler ve komuta modülü şu anda Saint Louis Bilim Merkezi’nde bulunuyor.
➤ Odyssey: Cosmosphere Uzay Müzesi’nde, Hutchinson, ABD
Tüm üstünlüğüne rağmen, Apollo 13 görev aracı Odyssey’in ekibi, katastrofik bir oksijen tankı patlamasının ardından tek parça halinde yeryüzüne geri dönmeyi başardı. Araç 17 Nisan 1970’de Güney Pasifik Okyanusu’na düştü ve şimdi Kansas’taki Cosmosphere Uzay Müzesi’nde bulunuyor.
➤ Venera 7: Guinevere Planitia bölgesinde, Venüs
Başka bir gezegene iniş yapan ilk uzay aracı olan SSCB’nin Venera 7’si 15 Aralık 1970’de Venüs’e indi. Gezegenin, alüminyum
ve kurşunu eritecek kadar sıcak olan ve yakan yüzeyinde uzun süre dayanamadı.
➤ Skylab: Batı Avustralya üzerinde parçalandı
Amerika’nın ilk uzay istasyonu, 1973’ten kontrol dışına çıkan 77 tonluk uzay aracının Dünya’ya düştüğü 1979’a kadar yörüngedeydi. O zamanki devasa bir medya etkinliğinde Skylab’ın ölümü dünyayı endişelendirdi. Neyse ki, hiçbir kayıp olmadan Batı Avustralya üzerinde parçalandı. Mir: Nemo Noktası, Güney Pasifik Okyanusu Buna karşılık Rusya, 1986’da SSCB tarafından fırlatılan Mir Uzay İstasyonu’nun yeniden girişini kontrol edebildi. Mir, 23 Mart 2001’de, Nemo Noktasına düştü. Güney Pasifik’teki “uzay aracı mezarlığı” olarak adlandırılan Nemo Noktası, okyanusun gezegendeki herhangi bir topraktan en uzak noktasıdır ve uzay aracının son dinlenme yeridir.
➤ Pioneer 10: Aldebaran yolunda (Alpha Tauri)
1974 yılında Jüpiter görevini tamamladıktan sonra Amerika’nın Pioneer 10 aracı, 1983’te Neptün’ü geçerek Güneş Sisteminden ayrılan beş yapay nesneden ilki oldu. Uzay aracı, 68 ışıkyılı uzaklıkta bulunan, Alpha Tauri olarak bilinen Aldebaran yıldızına doğru ilerliyor. Eğer rahatsız edilmezse, oraya iki milyon yıl içinde ulaşır.
➤ Pioneer 11: Kalkan takımyıldızı yolunda
Satürn ve halkaları ile karşı karşıya gelen ilk araç olan Pioneer 11, 6 Nisan 1973’te fırlatıldı ve 23 Şubat 1990’da güneş sistemini terk etti. ABD’nin uzay aracı, galaksimizin merkezindeki Scutum (Kalkan) takımyıldızına doğru ilerliyor.
➤ Viking 1: Chryse Planitia düzlüğünde, Mars
NASA’nın Viking 1’i, 20 Temmuz 1976’da Mars’a inen ilk uzay aracı oldu ve gezegenin kuzey ekvator bölgesinde iniş yaptığı Chryse Planitia’da (Altın Ova) duruyor.
➤ Voyager 2: Yıldızlararası uzayda
İkizi Voyager 1’den 16 gün önce fırlatılan Voyager 2 aracı, dış gezegenleri araştırdı ve gelecek sene de yıldızlararası uzaya ulaşması bekleniyor. Amerikan aracı eğer sağlam kalırsa, Ross 248 ve Sirius yıldızlarını geçecek, ama sonsuzluk için yıldızlararası uzayda dolaşacak.
➤ Voyager 1: Yıldızlararası uzayda
İnsanlar tarafından üretilmiş en uzak nesne olan Voyager 1, 5 Eylül 1977’de fırlatıldı ve 25 Ağustos 2012 tarihinde yıldızlararası alana ulaştı. İkizi gibi Voyager 1 de, Samanyolu’nda dolaşıp, bundan yaklaşık 40.000 kadar yıl sonra yıldız Gliese 445’in yanından geçecek.
➤ Giotto: Güneş’in iç yörüngesinde
Avrupalı uzay aracı Giotto, 13 Mart 1986’da Halley kuyruklu yıldızının yakınında uçarak, bir kuyrukluyıldızın yakınına giden ilk araçtı. Araç, Dünya’nınkine paralel bir yörüngede kaldı.
➤ New Horizons: Yay takımyıldızı yolunda
Güneş Sistemi’ni geride bırakan beşinci yapay nesne olan New Horizons aracı, 2006 yılında NASA tarafından fırlatıldı ve şu anda Plüton’u geçerek Kuiper kuşağına doğru yol alıyor. Aracın son hedefi Yay takımyıldızıdır. Tabii ki hayal edilemeyecek kadar uzun bir yolculuğa dayanabilirse.
➤ Rosetta: Ma’at bölgesi, 67P/ Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızı
Avrupa Uzay Ajansı’nın Rosetta aracı, 67P / Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızının ayrıntılı bir analizini gerçekleştirdi ve görevini 30 Eylül 2016’da, kuyruklu yıldızın Ma’at bölgesine zorunlu iniş yaparak muhteşem bir şekilde tamamladı.
➤ Tiangong-1: Güney Pasifik Okyanusu
Çin’in uzay istasyonu Tiangong-1 kontroldan çıkmasıyla, bu yılın başlarında haber başlıklarında yer almaya başlamıştı ve nihayet 2 Nisan’da Dünya’ya düştü. Potansiyel çarpışma bölgesinde milyonlarca insanın rahatlamasını sağlayacak şekilde, kaçak uzay aracı Güney Pasifik Okyanusu’nda yerini aldı. Nemo Noktası’ndan yaklaşık 3,600 km uzakta.