Cumhuriyet’in İlk Yıllarına Ait Fotoğraflar NFT Altyapısıyla Geleceğe Taşınıyor
Bilkom, Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılında, Cumhuriyet erken döneminin en önemli belge fotoğrafçılarından Ahmet İzzet Bengüboz’un tarihi fotoğraflarının korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla imza attığı Yüz Yıllık Miras projesiyle adından söz ettirmişti. Proje kapsamında Bilkom tarafından, Bengüboz’a ait 400 adet fotoğraf NFT (NonFungible Token) altyapısıyla koruma altına alındı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yıldönümünde, hayatının önemli bir bölümünü 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda geçiren, esaret altında İngilizlerden fotoğrafçılık öğrenen, savaş sonrasında ise Cumhuriyet’in ilk yıllarının coşkusunu günümüze taşıyan belge fotoğrafçısı Ahmet İzzet Bengüboz’un görsel mirasını koruma altına almak üzere, kapsamlı bir projeyi hayata geçirdi.
Bilkom tarafından hayata geçirilen ‘Yüz Yıllık Miras: Bengüboz Projesi’ ile 1923-1939 yılları arasında Cumhuriyet ile gelen sosyal ve kültürel dönüşümü belgeleyen usta fotoğraf sanatçısının orijinal cam negatifleri koruma altına alınmıştı. Projenin devamında dijital koruma ve üretim çalışmalarına da hız veren Bilkom, Ahmet İzzet Bengüboz’un eserlerini bir NFT altyapısında tescilleyerek, Bengüboz’un yüz yıllık mirasını geleceğe taşımak üzere önemli bir adım daha attı. Bilkom tarafından seçilen 400 adet orijinal fotoğraftan, 12.000 fotoğraflık bir NFT koleksiyonu oluşturuldu. Bu koleksiyonda yer alan orijinal fotoğraflar, çeşitli efektler uygulanarak, restorasyon ve renklendirme işlemleri ile de zenginleştirildi. Bu NFT koleksiyonu ile ayrıca, eserlerin orijinalliği ve sahipliği kanıtlanabilir hale getirildi.
Koleksiyonun oluşturulma sürecinde, Opensea platformu için bir MetaMask cüzdanı oluşturuldu ve Opensea ile MetaMask’ın bağlantısı sağlandı. Oluşturulan içerikler ve fotoğrafların orijinal halleri ise IPFS’e (InterPlanetary File System) depolandı. Ek olarak, bu içeriklerin NFT’ye dönüştürülmesi için akıllı sözleşmeler yazıldı ve bu şekilde süreç tamamlandı.
Proje kapsamında Bengüboz’un günümüze ulaşmış 1.003 adet cam negatiften oluşan arşivi koruma altına alınıyor ve arşiv içinden yapılan seçkiyle 450 fotoğraf, fiziki ve dijital sergi uygulamalarıyla günümüze taşınıyor. Dr. Ayşe Ege Yıldırım’ın küratörlüğünü üstlendiği projede sergilenen fotoğraflar, yapay zeka ve yenilikçi metotlar kullanılarak, dijital restorasyon ve renklendirme işlemine tabi tutuldu. Aynı zamanda NFT altyapısıyla tescillenen eserler, dijital dünyada da güvence altına alındı.
Bilkom öncülüğünde, Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM), Mudurnu Kaymakamlığı ve Mudurnu Belediyesi ortaklığında akademisyenlerin destekleriyle hayata geçirilen sergide yapay zeka ve yenilikçi metotlarla restorasyon ve renklendirme işlemi uygulanan eserler ekim ayı boyunca Bengüboz’un memleketi Mudurnu’da sergilendi. İstanbul Rahmi M. Koç Müzesi’nde gezici nitelikteki PopUp sergi’de dijital ekranlar aracılığıyla eserler sergilenirken, Ankara Rahmi M. Koç Müzesi’nde dijital ekranlara ek olarak Bengüboz’un en özel fotoğrafları Safranhan’daki galeride görülebiliyor. Sergilerde Bengüboz’un ilham verici hayat hikayesi, milli mücadele kahramanları ve Cumhuriyet’in getirdiği dönüşüme ve kalkınmaya ilişkin özel fotoğraflar yer alıyor. Eserler ayrıca 9-30 Kasım tarihleri arasında İzmir Büyükşehir Belediyesi katkılarıyla Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde sergilendi. Sergide Millî Mücadele, Cumhuriyet Kutlamaları, Ekonomik ve Sosyal Hayat ile Cumhuriyet Kadınları galerilerine ek olarak, Yüz Yıllık Miras Özel NFT Koleksiyonu da yer aldı.