Sorumsuz değil hesap veren cumhurbaşkanı
6 Nisan’da oylanacak yeni anayasa, seçilen cumhurbaşkanının cezai sorumluluğunu yeniden düzenliyor. Mevcut anayasada cumhurbaşkanının yargılanabilmesi yalnızca “vatana ihanet” suçlamasıyla sınırlı tutuluyor. Yeni anayasada ise cumhurbaşkanının dokunulmazlık zırhı kaldırılıyor ve bütün suçlar için yargılanma yolu açılıyor. 12 Eylül darbesini gerçekleştiren dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, yeni bir anayasa hazırlattı. Anayasaya, askeri yönetim üyelerinin ömür boyu yargılanmasını engelleyen geçici 15’inci madde konuldu. Cumhurbaşkanının ‘vatana ihanet’ dışında yaptığı işlemlerden dolayı yargılanmasının önüne geçildi.
1982 Anayasası’nda cumhurbaşkanının sorumluluk ve sorumsuzluk hali 105. maddede düzenlendi: “Cumhurbaşkanının resen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz. Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az üçte birinin teklifi üzerine, üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır.” Referanduma sunulacak cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ise, seçilen cumhurbaşkanının yaptığı işlemlerden dolayı hesap vermesini öngörüyor ve bütün suçlardan yargılanmasının önü açılıyor. 9. Madde’de cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu artırılıyor. Buna göre herhangi bir suç işlediği iddiasıyla cumhurbaşkanı için Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu ile önerge verilebilecek ve beşte üç çoğunlukla soruşturma komisyonu kurulabilecek. Cumhurbaşkanı, Meclis’in üçte iki çoğunluğu ile Yüce Divan’a sevk edilebilecek. Yüce Divan’da seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen cumhurbaşkanının görevi sona erecek.
Geçmişte, cumhurbaşkanlığı görevinde bulunan kişilerin sorumsuz davranışları ülke ekonomisine büyük zarar verdi. 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 19 Şubat 2001’de Başbakan Bülent Ecevit’in yüzüne anayasa kitapçığı fırlatarak Türkiye’nin büyük bir kaosa sürüklenmesine neden oldu. Türkiye tarihinin en ağır ekonomik krizlerinden birini yaşadı. Sezer, görev yaptığı dönemde 259 mahkûmun kalan cezasını affetti. Sezer’in affettiği mahkûmlardan çoğu DHKP-C, Dev-Sol, PKK, THKP/ML ve TİKKO gibi terör örgütlerine mensuptu. Sezer, affettiği teröristlerin eylemlerinden dolayı da yargılanamadı. Oysa yeni sistem, cumhurbaşkanının Meclis’in üçte iki çoğunluğu ile Yüce Divan’a sevk edilebilmesini sağlıyor. Mevcut anayasa ise cumhurbaşkanının af yetkisinin “sorumsuz” kullanılmasına olanak sağlıyor.
Öte yandan Sezer, cumhurbaşkanlığı makamını 3 ay 12 gün fazladan işgal etti ancak “sorumsuz” olduğu gerekçesiyle yargılanamadı. Ayrıca Süleyman Demirel de, cumhurbaşkanlığı döneminde “sorumsuz” davranarak ülkede siyasi krizin yaşanmasına yol açtı.