Yeni belgelerle 1915 kitabı
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 1915 olaylarına ilişkin bugüne kadar ortaya çıkmayan belgelerden oluşan yeni bir kitap yayımladı. “Tehcire Giden Yol” adlı kitap, 1915 olaylarının iç yüzünü anlatan belgelerden oluşuyor. Kitapta, 1914’ün eylül ayından 1915 haziran ayına kadar geçen süredeki şifreli mesajlar yer alıyor.
Kitabın Ermeni tezlerini boşa çıkaran önemli bir eser olduğuna dikkat çeken Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürü Doç. Dr. Uğur Ünal, “Tehcire giden aşamaları kamuoyu bilmiyor. Neden böyle bir yola başvuruldu? Ermeni tezlerinde ‘Ermeni isyanı planlanmış bir isyan değildir’ tezi var. Bu kitap Ermeni isyanının 1890’dan bu yana planlanmış ve dış güçlerle birlikte gerçekleştirilmiş bir plan olduğunu açıkça ortaya koymaktadır” dedi.
Kitapta I. Dünya Savaşı başlarında Ermenilerin hazırlık ve isyanları hakkında Üçüncü Ordu tarafından hazırlanan rapor yer alıyor. Binlerce sivil ve masum insanın Ermeni çeteler tarafından öldürüldüğü veya mağdur edildiğine dair bilgilerin yer aldığı kitapta, bölge müdürlüklerinden Osmanlı Hükümeti’ne gönderilen şifreli telgraflar bulunuyor:
22 Nisan 1915’te Sivas Valisi Muammer’den İçişleri Bakanlığı’na çekilen telgrafta “Ermeni komitelerinin kontrolü altındaki Sivas Suşehri’nde 16 köyde ihtilal mıntıkası hazırlanarak, vilayetteki 30 bin Ermeni’nin hazırlandığı, bunlardan 15 bininin Rus ordusuna katıldığı, kalan 15 bin kişinin de Osmanlı ordusunu geriden meşgul etmekle görevlendirildiği” bildiriliyor.
Van Valisi Cevdet’ten gelen telgrafta “Sur ve Kaledibi Ermeni mahallelerinde yüzlerce ihtilalcinin kaleyi ele geçirerek, Müslüman evleri ile Duyun-ı Umumiye, Posta, Reji ve Osmanlı Bankası binalarını yaktıkları” ifade ediliyor.