Dörtlü zirvenin yedi kritik maddesi
Dörtlü zirve Türkiye’nin dünya siya setine önemli bir müdahalesi ola rak görülebilir. Toplantının içeriği ne bakıldığında Türkiye’nin kritik gördüğü tüm meselelerde beklediklerini büyük oran da karşıladığını söyle mek mümkün. Rusya önemli adımlar atarak Türkiye’ye daha da yakınlaştı.
Bildiride kabaca şu 7 kritik madde öne çıktı:
Suriye’nin toprak bütünlüğü, egemenliği ve bağımsızlığının korun ması,
Ayrılıkçı gündemlerin reddedilmesi,
Terörle mücadeleye devam edilmesi,
Anayasa komisyonunun yıl sonuna kadar kurulması,
İdlib mutabakatının kalıcı bir ateşkese dönüştürülmesi,
İnsani yardımların önündeki her türlü engelin kaldırılması,
Mültecilerin geri dönüş hakkının kabulü, Bu kritik maddelerin tamamı Türkiye’nin önceliklerini ciddi biçimde yan sıtıyor.
Suriye’nin toprak bütünlüğü son dönemde Türkiye’nin Suriye’deki en mer kezi iddiasıydı. Taraflar öncelikle bu mad deyle tek ve bütün bir Suriye fikrinde uzlaş mış oluyor. 7üM TARAILAR BöLüNMEYI REDDEDERKEN 5XSYA BX MADDEDE EJE MENLIK HAKLARıNı öNE çıKARMAK ISTIYOR. Çünkü hâlâ Esed rejimini egemen kılmak istiyor. Ama bağımsızlığı o kadar önemsedi ğini söylemek pek doğru olmaz. Zira Rusya adı egemen kendi bağımlı bir Esed rejimi ni tercih ediyor. Ama bu da Rusya’nın taviz veremeyeceği bir alan olarak görülmemeli. Toprak bütünlüğü korunmuş bir Suriye bir gün gerçekten milletin egemenliğine kavu şabilir. Ancak şimdilik bütünlüğü öncele mek şart.
İkinci kritik başlık olan ayrılıkçılığa tüm taraflar karşı olsa da bu maddeyi en çok Türkiye önemsiyor. Amerika’nın PYD’ye desteği ortada. Türkiye’nin Suriye’ye bakı şını büyük oranda ayrılıkçılık tehdidi şekil lendiriyor. Bu madde ve devamında gelen terörün tüm türleriyle mücadele etme mad desi doğrudan doğruya Türkiye’nin talep lerinin karşılık bulduğu anlamına gelir. Zirvenin en somut maddesi ise Anayasa komisyonuyla ilgili. Komisyon yıl sonu na kadar oluşturulacak. Türkiye bu süreç te etkinliği sayesinde PYD’nin temsil bulma ihtimalini engelleyebilir.
İdlib mutabakatının kalıcı ateşke se dönüştürülmesi de Erdoğan’ın Tahran Zirvesi’nden bu yana sürekli öne sürdü ğü bir beklentiydi ve bunun da karşılan dığı görülüyor. Fransa ve Almanya da Türkiye’yle hemen hemen aynı çizgide. Rusya ise anlaşmadan memnun olsa gerek ki, önceleri pek tercih etmediği ateşkes fikri ne razı olmuş. Şimdilik burada da bir sorun hissedilmiyor. Sahada bir kaza olmadığı müddetçe bu ateşkes sürdürülebilir gibi.
İnsani yardımların önünün açılması ve mültecilerin geri dönüş hakkı ise Rusya’nın verdiği iki önemli taviz olarak bile okunabi lir. Esed’in elde etmeye çalıştığı temizlenmiş bölge fikri en azından prensipte reddedilmiş oluyor. Bir barış anlaşması doğduğunda Türkiye’deki mültecilerin geri dönüş şansı yazılı bir belgeye yansıtılmış oldu. Bu da son derece kıymetli bir kazanım.
Zirvenin kendisi de anlamlıydı ama içeriği de güçlü çıktı. g]ELLIKLE YEDI KRITIK MADDEDE 7üRKIYEªNIN öNFE LIKLERI BüYüK ORANDA YANSıTıLMış. Burası sağlam bir zemin. Türkiye bu zeminden yürüdüğü müddetçe kazan maya devam edebilir.
hasan.yalcin#sabah.com.tr SMS +BY yaz 1 ’ye gönder.