Üçüncü Mehmed’in Marsilyalılar’a fermanı
III. Mehmed.
yüce fermanımız sizlere, yakınlarda ölen Fransa Padişahı’nın yerine en yakın akrabası olan Navarre Kralı’nın geçtiğini hatırlatacaktır. Sizler ise yalnızca ona itaat etmeyi reddetmekle kalmayıp, üstelik, onun ve bizim düşmanlarımızla birleştiniz. İşte bundan ötürü leventlerle bazı korsanlar, nerede rastgeldilerse gemilerinizi zaptettiler ve adamlarınızı tutup köle edindiler. Kötü niyetlerinizde devamda ısrar ettiğinizi, efendinize borçlu olduğunuz itaat ve saygıyı kendisinden esirgediğinizi, hatta askerleriyle savaş halinde bulunduğunuzu öğrenmiş olduğumuzdan, sizlere tembihimiz, artık aşağıdaki buyruğumuz gereğince davranmaktır. Sarayımızın güvenilir kapıcılarından gayretli Mehmed ve Mustafa çavuşlar, nezdinize ulaştıklarında, serkeşliği bırakarak, bugün Fransa Padişahı olan kudretli Navarre Kralı Henri’ye, tıpkı önceki padişahınıza ettiğiniz gibi, itaat edesiniz. Kötü inadınızda ısrar ettiğiniz takdirde, gemilerinizin bütün eyaletlerimizde ve denizlerde zapt ve müsadere olunacağını ve içlerindeki adamların esir kılınacağını bilesiniz. Durum böyle iken, yine atıfetimize mazhar olmanızı sağlamak kaygısıyla, saadetli padişahınız, ticaretinize karışılmamasını ve zorluklar çıkarılmamasını sağlayarak, sizleri himayemizden huzur içinde müstefid kılmamızı bizden çok kere dilemiştir. Bundan sonra, kendisine itaat etmeyi ve sadakatte bulunmayı gene reddedecek olursanız, sizinle en büyük düşmanlarımız arasında hiçbir ayrılık gözetmeyeceğimizi ve pek şiddetli bir tedipten kurtulamayacağınızı bilmiş olun. Nezdimizdeki Fransa elçisinin istirhamı üzerine, kapıcılarımıza verdiğimiz yüksek emirlerimiz şu yoldadır: Eğer saadetli padişahınıza baş eğerseniz, tutsaklarınız salıverilecekler; Mağrip kıyılarında ve memleketimizin diğer taraflarında, mallarınızı geri verdirtecekler ve hiçbir müdahaleye ve zorluğa uğramaksızın, buyruğumuzun altındaki ülkelerin her tarafında serbestçe ticaret edebilmenizi sağlayacaklardır. Esasen, arzumuz, hükmümüz altında bulunan bütün memleketlere, anlaşma- lar ve uzlaşmalar gereğince serbest girip çıkabilmeniz ve Memâlik-i Şahane’mizde emniyetle eğlenebilmenizdir.”
Marsilyalılar, fermanı alınca “Kral bizim mezhebimizden değildir, biz ona itaat etmeyiz” dediler. Üçüncü Mehmed, bu durum üzerine Cezayir Beylerbeyi’ne şu fermanı gönderdi: “Cezayir beylerbeyine Fransa elçisi arzuhâl gönderip Marsilya nâm vilâyet halkı düşman ifsadıyla efendime itaat etmeyip inat ettiklerinden dolayı yüce eşiğimden adı geçen vilayetin ileri gelenlerine iki kapıcı ile bir ferman gönderilip itaat etsinler diye tembih olunmuştu. Eğer itaat etmezlerse ele geçirildikleri yerde kendilerine ağır bir şekilde davranılacak diye bildirilmişti. Kapıcılar vardığında Marsilyalılar Fransa padişahı için bizim mezhebimizden değildir biz ona itaat etmeyiz diye makul olmayan cevaplar verip, kralı tanımamakta inat ettiler. Fransa’da kral ile halk arasında din ve mezhep mücadelesi sona erip, kral İspanya üzerine büyük bir sefere çıkmıştır. Hâlâ tembih olunmuştur ki, Marsilyalılar tamamıyla İstanbul’dan alâkalarını keseler ve topraklarımızda alım-satım yapmayalar. Marsilyalılar inatlarından geri dönmemişlerdir diye bildirip Fransa padişahına itaat üzere olmaları için fermanım rica etmeğin hatt-ı hümâyûnumla fermanım gönderilmiştir. Buyurdum ki, vardığında Marsilyalılar’a kendi tarafından bir adamın ile tekrar bir mektup yazıp tembih ve tekit edesin ki, bundan sonra Fransa padişahına itaat edip, boyun eğip, emirlerine muhalefet etmesinler. Şöyle ki, bu fermanımda yazılanlar malumları olduktan sonra emrime muhalefet edip itaat etmezlerse kralla haberleşip, ittifak ederek laf dinlemeyenlerin bir şekilde haklarından gelesin ki isyan eden diğerleri de ibret alıp, bu onlara nasihat olsun. Amma bunu bir şekilde gerçekleştiresin ki saltanatımızın ırz ve namusuna zarar gelmesin. Meseleyi ne şekilde hallettiğini yazıp, arzeyleyesin. 6 Eylül 1595. Osmanlı donanması Fransa’da.