Rusya’nın Hafter satrancı
Dünyanın İran-ABD arasındaki gerilime odaklandığı bir dönemde Türkiye ve Rusya’nın girişimiyle Libya’da 12 Ocak’ta yürürlüğe giren ateşkes anlaşma sı, darbeci General Halife Hafter’in sırtını yas
ladığı Mısır, BAE, Suudi Arabistan ve Fransa’nın yoğun baskısı nedeniyle
imzalanamadı.
Burada tabi belirle yici aktör ne Hafter ne de onun sırtını sıvazla yanlar.Amerikan basını na göre Hafter’i ateşkes ten vazgeçiren asıl güç ABD yönetimi. Zira ABD, Suriye’de olduğu gibi Libya’da da Rusya ve Türkiye’nin öncülük etti ği barış sürecinin başarıya ulaşmasını stratejik çıkarla rına yönelik ağır bir darbe olarak görüyor.
Ne var ki ABD’nin talimatıyla önceki gün Moskova’dan apar topar kaçan Hafter, bundan sonra Rusya’dan aldığı hayati desteği kaybede bilir. Çünkü İran’dan Libya’ya uzanan Basra Körfezi ile Doğu Akdeniz hattında etkinliği giderek artan Rusya hem askeri hem mali hem de siyasi ve diplomatik açıdan Hafter için özel likle de uluslararası alanda en etkili meşruiyet kaynağı konumunda.
★★★
Dünya medyası şimdiye kadar darbeci Hafter ile ona destek veren S. Arabistan, BAE ve Fransa gibi aktörleri öne çıkardı. Halbuki 2015’ten bu yana Trablus’taki meşru hükümete karşı savaşan Hafter, uzun süre etkili olamadı.
Hafter milisleri Amerikan yapımı Javelin füzeleri, Çin yapımı SİHA’lar ve BAE yapımı zırhlı araç desteği ile Sudan ve Nijer’den getirilen paralı askerlere rağmen bir varlık gösteremedi. Ancak Rusya’nın 2018’de devreye girmesiyle Libya sahasında harita Hafter lehine değişmeye başladı.
Rusya önce 2018’in Ekim ile 2019’un Mart ayları arasında Hafter’in elindeki Sovyet zama nından kalma tank, jet ve top gibi ağır silah ları onaracak 23 özel teknisyen timi gönderdi. Ve bir ay sonra da (Nisan 2019) Hafter güçleri Trablus’a karşı taarruza geçti.
Ardından Trablus hükümetinin jetleri ne karşı Panstir Savunma Sistemi S1 ile Hafter’in hava kuvvetlerini güçlendirdi. Kremlin son olarak BM’nin tanıdığı Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) güçlerine yönelik saldırıları koordine etmek için Wagner’e bağlı Rus paralı askerlerini cepheye sürdü.
Bu askeri ve lojistik desteğin yanı sıra Rusya, Hafter’in müttefiki Tobruk’taki Temsilciler Meclisi için Libya dinarı da bastı. Örneğin 2019’un Şubat ve Haziran ayları ara sında Moskova’da Hafter için 4,5 milyar dinar (3.22 milyar dolar) bastı.
★★★
Şimdi Rusya’nın sunduğu bu imkânları Hafter’in reddetmesi öyle kolay görünmüyor. Zaten Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, Rusya’ya olan bu bağımlılığı, “Ateşkese karşı olmamıza rağmen Putin’e duyduğumuz saygı dan dolayı Moskova’ya geldik” sözleriyle itiraf da etti. Ne var ki Hafter’e gözdağı veren Rusya Dışişleri Bakanı S. Lavrov, ateşkesin sürdüğü nü ve Moskova’daki görüşmelerin Berlin’deki sürece hazırlık olduğunu vurguladı.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın da sahada ateşkesin hâlâ sürdüğüne işaret ederek “Muhatabımız Ruslar’dır” demesi dikkat çekiciydi. Dolayısıyla pazar günü Berlin’deki Libya zirvesinde Rusya’nın hamleleri daha da netleşecek. Hafter ya Rusya’nın dediği nok taya gelerek Libya’nın siyasi geleceğinde bir aktör olarak yer alacak ya da tasfiye edilecektir.
Zira Libya’nın da Irak, Suriye veya Yemen’de olduğu gibi diğer ülkelerin vekâlet savaşlarına sahne olmasına en az Türkiye kadar Rusya da şiddetle karşı çıkıyor.