FATİH’İN KARŞISINDAKİ KİŞİNİN KİM OLDUĞUNU BİLMİYORUZ

Fatih Sultan Mehmed, hükümdarlığı döneminde (1451-1481) Osmanlı Sarayı’na Avrupa’dan birçok ressam, heykeltıraş, sanatçı ve bilim adamını ülkesine davet etmişti. Bunların en ünlüsü 1479-1481 yılları arasında sarayda bulunup, padişahın çeşitli portrelerini ve madalyonlarını yapan Gentile Bellini’ydi. Fatih’in saltanatının son iki yılında önemli sayıda Avrupalı’nın İstanbul’da atölyesi bulunmaktaydı. Ancak Avrupa’dan ne kadar sanatçı geldiği belli değildir. Gentile Bellini, Costanzo da Ferrara, Bertoldo di Giovanni eserleri elimizde olan sanatçılardır. Bellini’nin Türkiye ile ilgili eserleri hakkında Franz Babinger, Louis Thuasne, Nurullah Berk, Semavi Eyice ve Ahmed

Refik Altınay’ın araştırmaları vardır.

VENEDİK’TEN GELEN RESSAM

Fatih 1461’den itibaren İtalya’dan bir ressam getirterek resmini yaptırmak istemiş, ancak Venedik’le başlayan savaş bu arzusunu engellemişti. Venedik’le 1463’te başlayan savaş 16 yıl sonra 1479’da Osmanlı Devleti’nin zaferiyle sona erdi. 25 Ocak 1479’da iki devlet arasında antlaşma imzalandı. Fatih’in yarı resmi elçi olarak gönderdiği bir Yahudi 1 Ağustos 1479’da Venedik’e ulaştı. Elçi, Venedik Doju Giovanni Mocenigo’yu sultanın torunlarının sünnet düğününe davet ederek, Fatih’in bir talebini iletti. Venedik Doju’ndan sarayına usta bir ressam, bir heykeltıraş ve bir tunç dökümcüsü göndermesini istiyordu. Daha önceki yıllarda da Rimini hükümdarı Sigismond Malatesta madalyon sanatkârı Matteo di Pasti’yi, Napoli Kralı Aragonlu Alfons da yine madalyacı Constanzo di Ferrera’yı İstanbul’a göndermişlerdi.

Venedik Doju, yapılan antlaşmayla iki devlet arasında dostluk tesis edildiği için sultanın bu isteğine önem verdi. Senatoda durum görüşüldü. Şehrin usta ressamı ve o sırada Doj Sarayı’ndaki Büyük Toplantı Salonu’nun duvar resimlerini düzelten Gentile Bellini (1429-1507) seçildi.

Gentile Bellini, yanındaki diğer sanatçılar ve yardımcılarıyla 3 Eylül’de bir kadırgayla İstanbul’a doğru yola çıktı. Venedikli sanatkârlar ayın sonunda İstanbul’a vardılar. Venedikli ressam ve ekibi yaklaşık 16 ay İstanbul’da kaldı. Fatih’in ve maiyetinin portrelerini yaptı. Sarayın duvarlarını resimledi. 1481 Ocak’ında Venedikli ressam ve ekibi İstanbul’dan ayrıldı.

Fatih Sultan Mehmed’in ölümünden sonra oğlu II. Bâyezid tabloları pazarlarda sattırdı. Bu yüzden Gentile Bellini’nin ne kadar resim ve madalyon yaptığını bilmiyoruz. Bellini’nin İstanbul’daki yaklaşık 16 aylık çalışmalarından %URnz )aWiK madaO\RnX. %HOOini·nin ´6ROak” çizimi. geriye yalnızca Fatih’in portreleri, bir madalyon ve yedi adet çizim kalmıştır. Bellini ülkesine dönünce artık “İl Turco” diye anıldı ve eserlerinde Şark’tan motifler kullandı.

PORTRELER BULUNUYOR

%HOOini·nin ´7Uk kadını” çizimi.

Bellini’nin Fatih portresi. değil sonradan yapıldığı düşünülmektedir, Lütfi Paşa’nın Asafnamesi’ni doktora tezi olarak çalışan İsviçreli Şarkiyatçı Rudolf Tschudi, 1959’da Basel’de özel bir koleksiyonda üçüncü bir portre buldu. Fatih üzerine araştırmalarıyla meşhur Franz Babinger, Rudolf Tschudi’den durumu öğrenince bu konuda inceleme yaptı, ancak meseleyi tam olarak çözemedi.

Fatih’in hemen hemen herkesin bildiği kartal burunlu meşhur portresi 25 Kasım 1480’de tamamlanmıştı. Portre, Galata’daki Venedikli bir tüccarın eline geçti ve Venedik’e götürüldü. İngiltere’nin 1877-1880 yılları arasında İstanbul elçiliği görevini yapan ve Ninova’yı yağmalayan Henry Layard tarafından satın alındı. Elçinin eşi kocasının ölümünden 23 yıl sonra 1917’de tabloyu Londra’da National Gallery’ye bağışladı. Bellini veya onun ekibi tarafından yapılmış ikinci bir portre 1933’te bulundu. Rusya’da bir Rus tüccar tarafından satın alınıp, Paris’te Amerikalı bir koleksiyoncuya satılan portre oldukça küçüktür. Bu resmin ressam ve ekibi İstanbul’dayken

*HnWiOH %HOOini.