Türkiye’nin Siyah Kuğu’su İkiz Deprem

1assim 1icholas 7aleb, bun dan 15 yıl önce kaleme aldı ğı

‘Siyah Kuğu: Son Derece Olasılıksız Görünenin Etkisi’

olarak 7ürkçe’ye çev rilen (7he Black SZan 7he ,mpact of the +ighly ,mprobable) kitabında beklenme yen, ani ve çok büyük etkili olayların tari hi nasıl şekillendirdiği ne dikkat çeker. Aslında risk yönetimini anlat mak üzere yola çıkan

(son olarak

Taleb,

Covid-19 pandemisi

için kullanılan) siyah kuğu kavramını, olayın beklenmedikliğini ve etkisinin şiddetini ifade etmek için, /atince’de

siyah bir kuğu kadar nadir görülen

anlamı na gelen ‘Rara avis in terries nigroTue simil lima cygno’ deyimin den yola çıkarak orta ya koyar.

Siyah kuğu (kav ramı) ile ilk olarak

Japonya’nın Tohoku Depremi

ile ilgili haber yaparken karşılaşmış tım. 2011 yılındaki depremde 19

bin 759 kişi hayatını kaybederken, 25 binden fazla kişinin de kaybolduğu

kayıtla ra geçti. Ancak dep remi asıl tarihe geçi ren rakam, maliyetiydi. 9 şiddetindeki sarsın tının ardından yaşa nan tsunami ve Fukuşima Nükleer Santralı’ndaki sızıntı nın da yol açtığı zarar la birlikte 7ohoku dep reminin

ekonomiye maliyeti 210 milyar dolar

olarak hesap landı. Bu rakamın şu ana kadarki

en yüksek deprem maliyeti

olduğunu belirtelim.

-aponya ekonomi sine olan bu maliye tin yanı sıra deprem ve sonraki gelişme ler nedeniyle o dönem Asya piyasalarında çok büyük düşüşler yaşanmış ve zaten de bu sebeple olay, siyah kuğu olarak nitelendirilmişti.

Geçen Perşembe günkü yazım da 10 ilimizi kapsayan ve 100 bin

kilometrekarelik bir alanda yıkıma neden olan depremin

etkileri nin boyutları nı tarif etmek/ anlamak için henüz çok erken olduğu nu belirtmiş ve duru mu

karanlıkta bir fili tarif etmeye

benzet miştim. Şimdi felake tin boyutları netleştikçe 6 Şubat’taki bu ikiz depremin tarihimize bir siyah kuğu olayı olarak geçeceğini tah min etmek zor değil.

(vet, Cumhuriyetimizin 100. yılına giriyor olmanın coşkusuyla başladığımız 2023 yılında yaşadığımız bu büyük felaket bir siyah kuğu olayıdır. Şimdi buna ‘biz bir deprem ülkesiyiz, bu ve buna benzer depremlerin olacağını biliyorduk ve hazır olmalıydık, beklenmedik bir durum yok’ diyenler olacak. Doğru, biz bir deprem ülkesiyiz ve bunu bek liyor olmalıydık. Ama burada olayı siyah kuğuya dönüştüren kritik bir durum olduğunu unutmayalım. Biz 9 saat içinde iki büyük deprem yaşadık. Uzmanlar bu iki depremle ortaya çıkan enerjinin (-ki asıl yıkıma neden olan budur) depremin etkisini 32 kat artırdığını belirtiyor. Dolayısıyla uluslararası yayınlarda ‘ikiz deprem’ ifadesi ile analiz edilen bu çifte felaketi kabul edelim hiçbirimiz beklemiyorduk. İşte bu sebeple 6 Şubat Depremi Türkiye’nin ‘siyah kuğusu’dur.

-aponya için

1995’teki Kobe Depremi ve 2011’deki Tohoku Depremi nasıl bir kırıl ma noktası olmuş ise Türkiye için de 6 Şubat Depremi de bir dönüm noktası olacaktır/olmalıdır.

Bize düşen yani ülkesini ve milletini seven herkese düşen; birlik ve beraberlik içinde bir yandan yaralarımızı sararken bir yandan da bir daha böyle acılar yaşamayacağımız yarınlara hazırlığa bugünden başlamaktır.