Türkiye’nin dış ticaretinde ‘Latin Amerika’ rüzgârı
kerem.alkin@sabah.com.tr
Türkiye ve Latin Amerika coğrafyası ortak kül türel değerler nokta sında, Türkiye’nin 1. Dünya Savaşı sonrasındaki bağım sızlık mücadelesi, kurtu luş savaşı ve Cumhuriyet’in kuruluşuna, Atatürk’ün tari hi liderliğine duydukları saygı ve hayranlığa rağmen, birbir lerini esas 2000’li yıllarda daha fazla keşfetmeye başla dı. Pek çok Türk müteşeb bis, Latin Amerika’ya 1990’lı yılların sonlarından itibaren turizm ve ağırlama endüstri si gibi hizmet sektörü alanları, tarım ve gıda alanında sebze ve meyve endüstrisi, paket lemesi ve ambalajlanması, madencilik endüstrisi, ener ji sektörü, taşımacılık ve lojistik gibi alanlanda yatırımcı olarak yöneldiler ve başarılı projele re imza attılar. Tersine, Latin Amerika’nın, başta Brezilya, Arjantin, Meksika, Kolombiya, Venezuela ve Şili gibi önde gelen ülkelerinin doğrudan yatırımcıları da son 10 yılda Türkiye’ye olan ilgilerini katla mış durumdalar.
Son 20 yıl içerisinde, nasıl ki ‘Afrika Açılımı’ ve ‘Yeniden Asya’ yaklaşımı ile, Türkiye insani ve girişimci diplomasi atağı ile, dünya da diplomatik misyon sayısın da iddiasını katlayarak art tıran bir ülke oldu ise, bir o kadar da yeni diplomatik mis yon açtığımız coğrafya Latin Amerika oldu. TCMB uzman larının 3 sene önce yayın ladıkları önemli bir çalışma, 2000’li yılların başından iti baren, Türkiye’nin yeni dip lomatik misyon açtığı her ülke ve coğrafya ile dış tica retini ortalama yüzde 25 ile 30 arttırdığına işaret ediyor du. Nitekim, Türkiye’nin Latin Amerika’ya yönelik diploma tik ilgisi sayesinde, Türkiye ile Latin Amerika arasında 2022 yılında 20 milyar dolara ula şan dış ticaret hacmi, yeni bir Cumhuriyet tarihi rekorunu da beraberinde getirdi. Bununla birlikte, Latin Amerika’dan petrol ve maden başta olmak üzere, stratejik ürünler ithal eden Türkiye, ciddi oran da artan ihracat hacmine rağ men, Latin Amerika’nın 5,3 milyar dolar fazlalık verdiği bir dış ticaret ilişkisi yönetiyor. Bu durum, Türkiye’nin, dış ticaret açığını kapatmak adına, Latin Amerika’ya yönelik daha yük sek katma değerli ihracat yap ması gerektiğini de gösteriyor.
Latin Amerika ve
Karayipler Bölgesi 670 milyon düzeyinde bir nüfusa sahip. 2014’de ulaştığı 6.4 tril yon dolarlık GSYH büyüklüğü, 2020 küresel virüs salgı nında 4.74 trilyon dolar seviyesine gerile se de, 2022 sonu itibariy le, tekrar 6 trilyon dolara yak laştığı söylenebilir. 2023’de, madencilik ve enerji gibi stra tejik sektörler sayesinde 6 tril yon doları tekrar geçebilir. Türkiye ile Latin Amerika ara sındaki ticaret hacmi, yukarıda da ifade ettiğim gibi, bilhassa Latin Amerika iş dünyasının Türkiye’yi son 10 yılda keş fetmesi ile 3 kat artış göster di. Türkiye, 2022 7.2 milyar dolar ihracat yapmayı başa rırken, tüm dünyaya maden, metal, tarım ürünleri ve gıda gibi stratejik ürünler satan Latin Amerika ise Türkiye’ye 12.5 milyar doların üzerin de ihracat yaptı. Brezilya ile, son 20 yılda siyasi ilişkilerini de geliştirmiş olan Türkiye, 1.9 trilyon dolara dayanmış bir milli gelir ve 215 milyonu geç miş nüfusa, 8.5 milyon kilo metrekarelik yüzölçüme sahip bölgenin en büyük ülkesine tüm Latin Amerika’ya verdi ği dış ticaret açığının yüzde 72’sini veriyor.
Brezilya’dan ilaç, tarım ve gıda endüstrisine yöne lik önemli ithalat kalemleri alan Türkiye’nin, önümüzdeki dönemde daha yüksek katma değerli ürün ihracat etmesi, tüm Latin Amerika lehine ver diği dış ticaret açığının kapan ması açısından kritik önemde. Gelelim, Latin Amerika’nın en büyük ikinci ekonomisi ne sahip Meksika’ya. Türkiye ile Meksika arasındaki dış tica ret hacmi 2022’de 2.3 mil yar dolara ulaştı. Meksika, Kuzey Amerika Serbest
Ticaret Anlaşması’nın bir par çası olmasının da uzantı sı olarak, önemli bir otomotiv endüstrisi ülkesi. Bu neden le, 2022’de Türkiye’ye yaptı ğı ihracatı yüzde 28.7 artıran Meksika’nın en önemli ihracat kalemini motorlu ve motor suz kara taşıtları ve aksesu arları kalemi olması şaşırtı cı olmamalı. Buna karşılık, Türkiye’nin kıymetli metal, kıymetli taş ve mücevherat endüstrisi de Meksika ve Latin Amerika’yı keşfetmeyi başar dığından, Türkiye Meksika’ya en önemli ihracat kalemi ola rak, en çok kıymetli metal ve taşlar ihracat etti. Türkiye’nin ihracatı 2022’de yüzde 24 artarak, 1.1 milyar dola ra yaklaştı. Türkiye ve Latin Amerika’nın ‘yeni dünya düzeni’nde pek çok ortak bek lentisi söz konusu. Bunu yük sek katma değerli bir dış tica ret hacmine dönüştürmek için hızımızı arttıracağız.