ENFLASYON DÜŞTÜ,CARİ FAZLA REKOR KIRDI
EKONOMİDE İYİLEŞME SİNYALLERİ
Hükümetin aldığı önlemler, semeresini kısmen de olsa vermeye başladı. Nitekim Eylül ayında bir sıçrama yaptıktan sonra Ekim ayında hız kesen enflasyon Kasım’da aylık yüzde 1,44 düşerken, yıllık enflasyon da yüzde 21,62’ye geriledi. Tüketici fiyat endeksi Haziran 2017’den bu yana ilk kez aylık bazda düşmüş oldu.
Bir başka umut verici gelişme de Ekim ayında cari işlemler fazlasının aylık bazda rekor kırması oldu. Ağustos ve Eylül’den sonra cari işlemler Ekim ayında 2,77 milyar dolar fazla verdi. Yıllık cari işlemler açığı 39 milyar 403 milyon dolara geriledi. Olumsuz gelişmeler ise, Eylül ayında işsizlik oranının yüzde 11,4 seviyesinde gerçekleşmesi ve bütçe dengesinde bozulmanın devam etmesiydi. Geçen yılın Ocak-Kasım döneminde 26,4 milyar TL olan bütçe açığı bu yıl 54,5 milyar TL oldu.
Döviz kurlarındaki dalgalanma ile birlikte bozulan makro ekonomik dengeler, Hükümet’in aldığı önlemlerle yavaş yavaş düzelmeye başladı. Nitekim enflasyon inişe geçerken, uzun yıllar büyük açık veren ödemeler dengesi, Ekim ayında fazla vermeye, hatta rekor kırmaya başladı. Bu durum, yıllık cari açık rakamlarını aşağıya çekti. Ancak son dönemlerde ağırlığını iyice hissettiren işsizlik konusu, hala en önemli sorunların başında geliyor. Keza bütçe dengesindeki bozulma da devam ediyor...
Kasım ayı ekonomik verilerini incelediğimizde enflasyonda düşüş umut verici bir gelişme olarak dikkat çekiyor. Geçici vergi indirimlerine bağlı olarak otomobil, mobilya ve beyaz eşya fiyatları yüzde 13 ile 5 arasında geriledi. Cari işlemler dengesi de Ekim ayında 2.7 milyar dolar fazla verdi. Buna karşılık bütçe dengesinde bozulma Kasım ayında da devam etti. Geçen yılın ilk 11 ayında 26.4 milyar TL olan bütçe açığı bu yıl 54.5 milyar TL oldu. Olumsuz bir başka gelişme de işsizlik oranının yüzde 11.4 seviyesine çıkması oldu.
Kasım ayı itibarıyla makroekonomik verilerdeki gelişmeler şu yönde oldu:
ENFLASYON YÜZDE 21’E GERİLEDİ
Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 1,44 oranında azalırken; yıllık enflasyon yüzde 3,62 gerileyerek yüzde 21,62 olarak gerçekleşti. Bu dönemde temel mallar, gıda, enerji ve hizmet grubu fiyatlarının katkısı belirleyici oldu. ÖKTG-B ve ÖKTG-C göstergelerinin yıllık değişim oranları yüzde 21,21 ve 20,72 olarak gerçekleşti. Söz konusu dönemde temel mal, enerji ve gıda fiyatlarında görülen artışların katkısının çekirdek enflasyon göstergelerine yansımaya devam ettiği gözlemleniyor.
Merkez Bankası, fiyat hareketlerine dair açıklamasında, “Temel mal grubu yıllık enflasyonu 7,46 puanlık düşüşle yüzde 26,89’a gerilemiş, bu gelişmede geçici vergi indirimlerine bağlı olarak azalan dayanıklı mal grubu fiyatları temel belirleyici olmuştur. Vergi indirimlerine konu olan otomobil, mobilya ve beyaz eşya fiyatları bu dönemde sırasıyla yüzde 13,59,
8,50 ve 5,23 oranında gerilemiştir. Bu fiyat değişimleri, vergi indirimlerinin fiyatlara büyük oranda yansıtıldığına işaret etmiştir. Bu dönemde giyim fiyatlarındaki artışın mevsim ortalamalarının önemli ölçüde altında kaldığı gözlenmiştir. Diğer temel mallarda ise birikimli kur etkilerinin zayıflamakla birlikte devam ettiği izlenmiştir. Özetle, bu dönemde temel mal fiyatlarındaki düşüşte vergi indirimleri temel belirleyici olurken, Türk lirasındaki değer kazancı, dönemsel indirimler ve iç talepteki zayıflamanın da etkileri hissedilmiştir” ifadelerine yer verdi.
İŞSİZLİK YÜKSELİŞ DÖNEMİNDE; YÜZDE 11.4
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, Eylül ayı itibariyle işsizlik oranı yüzde 11,4 seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde işsiz sayısı 3 milyon 749 bin kişi iken, işsizlik oranı erkeklerde yüzde 9,7; kadınlarda ise yüzde 15,0 oldu. Aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranı yüzde 13,5 olarak tahmin edildi. İşgücü, söz konusu dönemde 32 milyon 813 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise yüzde 54,0 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 73,5; kadınlarda ise yüzde 34,9 oldu.
Dünya ülkeleriyle karşılaştırma anlamında en uygun veri olarak açıklanan 15-64 yaş grubu tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 13,6 olarak gerçekleşti.
EKİM AYINDA CARİ FAZLA 2.7 MİLYAR DOLAR OLDU
Bir önceki yılın Ekim ayında 3.837 milyon ABD Doları açık veren cari işlemler hesabı bu yılın Ekim ayında 2.770 milyon ABD Doları fazla verdi. Bunun sonucunda, 12 aylık cari işlemler açığı 39.403 milyon ABD Doları’na geriledi.
Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise, bir önceki yılın Ekim ayında 466 milyon ABD Doları açık vermişken, bu ayda 6.167 milyon ABD Doları fazla verdi.
Cari işlemler hesabının fazla vermesinde, bir önceki yılın Ekim ayında 5.643 milyon ABD Doları açık veren dış ticaret dengesinin bu yılın aynı ayında 799 milyon ABD Doları fazla vermesi ve hizmetler dengesi kaynaklı girişlerin bir önceki yılın aynı ayına göre 447 milyon ABD Doları artarak 3.028 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili oldu.
Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 501 milyon ABD Doları tutarında artarak 2.648 milyon ABD Dolarına yükseldi.
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 784 milyon ABD Doları azalarak 699 milyon ABD Doları olarak gerçekleşti.
Portföy yatırımları 491 milyon ABD Doları tutarında net giriş kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 94 milyon ABD Doları net satış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 82 milyon ABD Doları net alış yaptığı görüldü.
Yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 1.353 milyon ABD Doları ve 25 milyon ABD Doları net geri ödeme gerçekleşirken, Genel Hükümet 2 milyar ABD Doları yeni tahvil ihracı gerçekleştirdi.
Diğer yatırımlarda 2.605 milyon ABD Doları tutarında net çıkış gerçekleşti.
Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 745 milyon ABD Doları net artış, yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları ise 515 milyon ABD Doları net azalış kaydetti.
Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar ve Genel Hükümet sırasıyla 1.383 milyon ABD Doları ve 92 milyon ABD Doları net geri ödeme gerçekleştirirken, diğer sektörler 33 milyon ABD Doları net kullanım gerçekleştirdi.
Resmi rezervlerde bu ayda 1.713 milyon ABD Doları rezerv artışı gözlendi.
BÜTÇEDE BOZULMA SÜRÜYOR
Merkezi yönetim bütçesi 2017 yılı Ocak-Kasım döneminde 26 milyar 484 milyon TL açık verdi. Bu yılın aynı döneminde 54 milyar 544 milyon TL açık verdi. Aynı dönemde faiz dışı fazla ise 17 milyar 336 milyon TL olarak gerçekleşti. Bütçe verilerinin söz konusu gerçekleşmesinde bütçe giderlerinde yüzde 24,0 düzeyinde artış görülürken, bütçe gelirlerinde yüzde 20,2 düzeyinde artış olması önemli rol oynadı.
Faiz giderlerinde 2018 yılı Ocak-Kasım döneminde yüzde 30,0 artış gerçekleşmiş iken, faiz dışı giderlerdeki artış oranı yüzde 23,4 oldu.