Şaban Çağıran

Sizin işletmenizde hangi iklim var?

Bir işletmenin çevresi denilince, aklımıza o işletmenin coğrafi konumu, paydaşları ve içinde bulunduğu yönetim iklimi gelir.

Coğrafi konum, işletmenin bulunduğu ülke, ülkenin içinde bulunduğu il, ilçe ve hatta o ililçenin içindeki fiili durumudur. İş kolu ve üretim işletmesi olup olmamasına bağlı olarak, tüketiciye, deniz-demir yoluna, lojistik merkezlerine, tedarikçilere olan yakınlık, ekolojik çevre vs. o işletmenin başarısı üzerinde etkili oluyor.

İşletmenin paydaşları ise müşteriler, tedarikçiler, çalışanlar, işletme sahipleri, kamu kurumları, kredi verenler, sendikalar, devlet, toplumdur. Bunlara ek olarak; politik çevre, doğal çevre, yasal çevre, ekonomik çevre, teknolojik çevre, sosyo-kültürel çevre, demografik çevre uluslararası çevre de sayılabilir.(1)

İşletmeler teknolojik gelişmelerden kopamaz, yasalara aykırı davranış çok kötü sonuçlar doğurabilir. Toplumun sosyo-kültürel yapısını dikkate almadan o bölgede faaliyet göstermek travma yaratabilir, demografik yapıyla uyumlu olmayan bir ürün yeterince satamayabilir, ekolojik dengeyi bozan bir yatırım daha baştan kaybedebilir.

EKOLOJİK DENGİYİ BOZAN BİR YATIRIM EN BAŞTA KAYBEDEBİLİR

İşletme yönetimi, organizasyon yapısı, personel niteliği, ürün-kalite-maliyetkarlılık gibi işletmeye özel, göz önünde bulundurulması gereken ve önemle yönetilmesi gereken bu unsurlara ek olarak, işte bu sayılan tüm çevresel faktörleri dikkate almak durumundadır. Bu faktörlerden birini anlayabilmek, yeri geldiğinde işletmeye büyük getiriler sağlarken, anlayamamak önemli sıkıntılar yaratabilir. Örneğin, teknolojik çevreden-gelişmelerden kopamazsınız, yasalara aykırı davranış çok kötü sonuçlar doğurabilir, toplumun sosyo-kültürel yapısını dikkate almadan o bölgede faaliyet göstermek travma yaratabilir, demografik yapıyla uyumlu olmayan bir ürün yeterince satamayabilir, ekolojik dengeyi bozan bir yatırım daha baştan kaybedebilir.

Yönetim iklimi ise çalışanların tutumları, davranışları ve uyguladıkları kurallar sonucu oluşan, şirketin içsel özelliklerini ortaya koyan ve ortak algıların yarattığı çalışma ortamının atmosferi olarak tanımlamak mümkündür. (2)

AÇIK İKLİMDE, ÇALIŞANLAR GÖREVLERİNİ ZEVKLE YAPAR

Bir başka tanımlamada (3); yönetim iklimi, işletme kültürünün işletmede yarattığı atmosferdir. Buna göre 7 tip yönetim iklimi vardır.

1. Açık İklim; Yöneticiler ve çalışanlar büyük bir uyum içindedirler. Çalışanların morali yüksektir. Görevlerini büyük bir zevkle yaparlar. Yöneticiler eleştiriye açıktırlar.

2. Bağımsız İklim; Açık iklimden farkı, yöneticiler ile çalışanlar arasında belirgin bir ayrım (mesafe) vardır. İşletme içerisinde küçük baskı grupları oluştuğundan iş tatmini ve motivasyon açık iklimde olduğu kadar yüksek değildir. (4)

3. İdareci İklim; hakimiyet yöneticidedir, astlarıyla aralarında arkadaşça ilişkiler, birlik ve beraberlik yoktur. Yöneticilerde “benim söylediğim doğrudur” düşüncesi ön plandadır ve çalışanlar mutsuzdur.

4. Samimi İklim; Arkadaşça ilişkiler hakimdir. Örgüt üyeleri işlerin nasıl yapılacağı konusunda görüşlerini rahatlıkla bildirebilirler. Verimlilik yüksektir.

5. Babacan İklim; Yönetici, çalışanlarına bir ebeveynin çocuklarına davrandığı şekilde davranır. Yöneticiler ile çalışanlar arasında arkadaşça ilişkiler bulunmaz. Yöneticiler daima çalışanlarını kontrol altında tutmaya çalışır. Verimlilik düşüktür.

6. Kapalı İklim; Ast-üst ilişkileri çok keskindir. Yöneticilerin çalışanları yönlendirmede etkili olmadığı, onların kişisel zenginlikleri ile ilgilenmediği, iş birliğinin olmadığı, grup başarısının minimum düzeyde olduğu resmi bir atmosferi içerir.

SİZ HANGİ İKLİMDESİNİZ?

Bu iklim tiplerinin yanı sıra Litwin ve

Stringer’in liderlik üzerine yapmış olduğu çalışma sonucunda aşağıdaki iklim tiplerine de yer veriliyor.(4)

Otokratik Yapılı İklim: Herkesin iş tanımı ve görevleri bellidir. Bunun dışına çıkıldığında çalışan cezalandırılıyor. İletişim dikey sağlandığından, çalışanlar bağlı olduğundan başka bir yöneticiyle iletişime geçemezler. İş tatmini ve motivasyon düşük, verimsizdir.

Demokratik Yapılı İklim: Yönetici çalışanına işten daha fazla değer veriyor ve bunu ona hissettiriyor. Çalışanlar arasında diyaloğu artırabilmek adına ekip içi organizasyonlar düzenlenip, çalışanın motivasyonu artırılmaya çalışılıyor. Fikir beyan etme bakımında çalışanlar cesaretlendirilip fikirleri ve çalışmaları ödüllendiriliyor.

Başarıya Yönelik İklim: Bu iklim tipinde başarı ve motivasyon esas alınır. Ekibin yaratıcı olması önemli kabul edilir. Ortaya konulan her fikir değerlidir. Çalışanların, işletmeyi daha iyi bir konuma getirmeleri için hedefleri vardır. Ortaya konulan hedefler ekip içi uyumunu bozmaz, tam tersine güçlendirir. Başarılar; tasdik, terfi, prim vs. ile ödüllendirilir.

İşletmenin çevresi ve paydaşlarının yönetimi ile içinde bulunduğu iklimi, işletmenin bugünkü ve gelecekteki başarısı üzerinde son derece etkilidir. Bu nedenle, çevre, paydaşlar ve yönetim ikliminin çok iyi yönetilmesi gerekiyor.

(1) Cem Dikmen-Gültekin Altuntaş (2) Sibel Gök

(3) Ali Kahraman

(4) Empatik İK

İşletmelerin yönetim iklimi, o işletmede çalışanların ruh halini ve dolayısıyla verimliliği yakından etkiler. İşletmenin çevresi ve paydaşlarının yönetimi ile içinde bulunduğu iklimi, işletmenin bugünkü ve gelecekteki başarısı üzerinde son derece etkilidir. Bu nedenle, çevre, paydaşlar ve yönetim ikliminin çok iyi yönetilmesi gerekiyor.