İlhami Koç

Endeks fonlar, “kurucu baba”sını kaybetti

Dünya 2019 yılına girerken, yatırım dünyası da bir ‘guru’sunu kaybetti. Yatırım tarihine yön veren bir kaç kişi sayıldığında içinde mutlaka Jack Bogle yer alır.

Son elli yılın en önemli tartışmalarından biri aktif yatırımpasif yatırım tartışmasıdır. Aktif yatırım anlayışı, farklı finansal varlıklara yatırım yaparak piyasanın ortalama getirisinin üzerinde bir getiriye ulaşmanın mümkün olduğunu iddia eder.

Başka bir deyişle, iyi bir portföy yöneticisi finans bilgisi ve yeteneklerini kullanarak piyasayı yenebilir. Yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi faaliyetinin dayandığı temel tez de budur.

Buna karşılık, pasif yatırım anlayışına göre, uzun vadede piyasanın ortalama getirisinin üzerinde bir getiri elde etmek, daha teknik deyimiyle “alfa” yaratmak mümkün değildir. Finansal varlık seçerek alımsatım yapılması maliyeti artırmak dışında bir işe yaramayacaktır.

Birçok ünlü yatırımcı gibi orta halli bir aileden gelen Jack Bogle, New York’ta yatırım şirketlerinde çalıştıktan sonra 1974 yılında kendi yatırım şirketi; Vanguard Company’yi kurdu.

BOGLE 1976 YILINDA İLK ENDEKS FONU KURDU

Pasif yatırım anlayışı yeni bir kavram olup, teorik temelleri

1960’lı yıllara kadar gitse de

Burton Markiel, 1973 yılında yazdığı “A Random Walk Down Wall Street” kitap ile yatırım dünyasında tartışmanın fitilini ateşledi. Jack Bogle ise, 1976 yılında ilk endeks fonu kurarak bu teoriyi uygulamaya geçirmeyi başaran kişi oldu. Birçok ünlü yatırımcı gibi orta halli bir aileden gelen Jack Bogle, iyi bir eğitim aldı. New York’ta yatırım şirketlerinde çalıştıktan sonra 1974 yılında kendi yatırım şirketini (Vanguard Company) kurdu.

Hala günümüzün en büyük yatırım şirketlerinden biri olan Vanguard, pasif yatırım stratejisinin geliştiği bir laboratuvar oldu. İlk endeks fonu kuran kişi olmanın yanısıra hayatı boyunca her ortamda pasif yatırım anlayışının savunucusu oldu.

Ona göre, aktif portföy yönetimiyle kısa vadeli kazançlar sağlanabilirdi ancak uzun vadede düşük maliyetli endeks fonların getirisinin üzerine çıkabilmek mümkün değildi.

YATIRIM FONLARININ ÜÇTE BİRİ ENDEKS FONLARDAN

1976’da S&P 500 endeksine dayalı endeks fonla başlayan hikaye özellikle borsa yatırım fonlarıyla (ETF) çok farklı ürünleri de kapsayacak şekilde gelişti. Bugün, pasif yatırım stratejisinin geldiği aşamada, paylar dışında döviz, kıymetli madenler, metaller, enerji ve tarım ürünlerine kadar geniş bir yelpazeye yatırım yapılabiliyor. Dünyada yatırım fonlarının üçte birinin endeks fonlardan oluştuğu tahmin ediliyor.

İşte böyle bir dünyanın yolunu açan John Clifton “Jack” Bogle, 16 Ocak 2019’da, 90 yaşında hayata gözlerini yumdu.