‘Bölgesel yönetimler’ tartışması

Referandum sürecindeki tartışmalardan biri de, “yeni sistem”de cumhurbaşkanının tek imzasıyla Meclis’in onayından geçmeden “bölgesel yönetimler”in kurulabileceği konusu.

Zira “idarenin bütünlüğü ve kamu tüzel kişiliği”ne dair Anayasanın 123. maddesinde, “Kamu tüzel kişiliği, ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanarak kurulur” denilirken, “yeni sistem”de cumhurbaşkanı kararnâmesiyle kamu tüzel kişiliği kurulabiliyor.

Buna göre, “idarenin kuruluşu” ile ilgili Anayasanın 126. maddesindeki “birden çok ili içine alan merkezî idâre teşkilâtı kurma” kanuni yetkisiyle cumhurbaşkanı, “birden çok ili içine alan merkezi idâre teşkilâtı kurulabilir. Merkezî idâre kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının; kuruluş, görev, yetki ve sorumlulukları kararnâmesi ile düzenlenir” hükmüyle “bölge yönetimleri”ni ihdas edebilecek.

Cumhurbaşkanının, yardımcılarının ve bakanların yanı sıra bütün üst kademe yöneticileri atama, kararnâme ve yönetmelik çıkarma, bakanlıkları yeniden yapılandırma ve yürütmeyle ilgili konuları düzenleme yetkilerine ek olarak, millet irâdesinin temsilcisi Meclis’e ait yetkinin cumhurbaşkanına verilmesiyle, idârî ve siyasî anlamda kamu tüzel kişiliği “bölgesel yönetimler” oluşturulabilecek. Belli bir bölgedeki iller birleştirilerek başlarına bir vali atanabilecek…

“EYÂLET KALKINMAYI GETİRİR” DEMİŞTİ

Buna karşı, iktidara ilişik medyada, söz konusu yetki verilse dahi “ülkenin eyâletlere bölünmesine fırsat verilmeyeceği” savunuluyor. Oysa Meclis’i, yargıyı, sivil toplumu devre dışı bıraktırıp bütün yetkinin verildiği bir şahsın aldatılabileceği, yanlışa sürüklenebileceği, kumpasa getirilebileceği yakın geçmişten günümüze “Rabbim ve milletim affetsin!” itiralarıyla ortada.

Meselâ 9 Aralık 2004 tarihinde katıldığı programda, “Üstü Şişhane (altı kaval olmaz. Bütünüyle alacaksın)” diyen Erdoğan’ın, “Eyâlet yapılanmaları o güçlü ülkelerde çok daha sür’atle kalkınmayı getirir ve demokraside özellikle siyasî rekabeti getirir: bu güçlenme alametidir. Güçlü Osmanlı’da çok daha enteresan ‘Lazistan eyâleti’ var, ‘Kürdistan eyâleti’ var. İniyoruz güneye, yine aynı şekilde eyâlet sistemleri var” cümleleriyle “Osmanlı devlet yapısını “eyâlet sistemi” olarak gördüğü arşivlerde. (Fat h Altaylı, Kanal D)

Yine 7 Haziran seçimlerinden 4 ay önce, 27 Şubat 2015’te Saray’da ağırladığı valilere, “Seçim sonuçlarına göre “başkanlık sistemi’nin gündeme geleceğini söyleyip,‘ Başkanlık sistemi’, bir yönüyle yerel yönetimlerin daha da güçlendiği, daha da etkin hale geldiği bir sistemdir. Bu sistemde, Başkanlığın merkezdeki gücü, bir yandan Meclis’le, diğer yandan yerel yönetimlerin sahadaki gücüyle dengelenir. Dolayısıyla bu sisteme geçildiğinde, valilerimizin farklı bir konuma gelmeleri, daha geniş yetkilere sahip olmaları mümkün olabilecektir” ifadesi bu yöndeki yorumlara da açık.

“MUHATARALI YETKİ”

Bundan dolayı, yarın dönemin cumhurbaşkanının ‘cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi’nin gereği olarak ‘eyâlet sistemi’nin getirilmesi gerektiği”ne “ikna” edilmesi durumunda tek imzalı bir kararnâme ile tuzağa düşülebileceği kaydediliyor.

Bu noktada 23 Şubat 2013’te İmralı’da kendisini ziyaret eden BDP Heyeti’ne, “Başkanlık sistemi düşünülebilir. Biz Tayyip Bey’in başkanlığını destekleriz. Biz AKP ile bu temelde bir başkanlık ittifakına girebiliriz” diyen Öcalan’ın, “Hdk’nin (Halkların Demokratik Kongresi) parlamentoya uyarlanması”yla bir de ‘halklar meclisi’ şartını koşması; ve Hdp’lilerle örgüte, “AKP iktidarı ile beraber çalışma ve AKP ile başkanlık ittifakına girme” tâlimatını verdiği hatırlatılıyor. (M ll yet, 28.2.2013)

Hülâsa, Başbakan ve iktidar partisi sözcülerinin her defasında “yalan!” tepkilerinin aksine “bölge yönetimleri”nin kurulması halinde “özerkliğin” önünün açılacağı; etnik, mezhebi ya da coğrafi farklılıklara dayalı “tüzel kişilikli ‘bölgesel yönetimleri”in “eyâletler”e dönüştürülmesiyle “federasyon yapısı”na zemin hazırlanacağı belirtiliyor.

Açıkça görünen o ki, bu muhataralı yetki çok tartışılır.