Nefsini ittiham etmek
ŞŞair der ki,
u güzelim dünyaya imtihan olmak için gelen insan, daima kendini sever. Hakikî insan, başkaları için yaşar. Başkalarının kurtuluşuna çalışır.
“İnsanları kurtarmaya candan çalışanlar, / Rabbim takacaktır
size Cennette nişanlar.“diye gerçekçi insanın idaalist ve fedakâr olması gerektiğini dile getirir. Evet hakikî insan, yalnız kendisi için değil, başkaları için mücahede eder. Kendi nefsini ittiham eder, nefsine değil, daima yanındaki dâvâ arkadaşına ve meslektaşına taraftar olur. Büyük Üstad Bediüzzaman, Fenni adab ve ilm-i münazaranın ulaması mabeynindeki hakperestlik ve insaf düsturu olan şu, eğer bir meselenin münazarasında kendi sözünün haklı çıktığına taraftar olup ve kendi haklı çıktığına sevinse ve hasmının haksız ve yanlış olduğuna memnun olsa, insafsızdır. Hem zarar eder. Çünkü haklı çıktığı vakit, o münazarada bilmediği bir şeyi öğrenmiyor. Belki gurur ihtimaliyle zarar edebilir. Eğer hak hasmının elinde çıksa, zararsız, bilmediği bir meseleyi öğrenip, menfaattar olur, nefsinin gururundan kurtulur. Demek, insaflı hakperest, hakkın hatırı için nefsin hatırını kırıyor. Hasmının elinde hakkı görse, yine rıza ile kabul edip, taraftar çıkar, memnun olur.
İşte bu düsturu ehl-i din, ehl-i hakikat, ehl-i tarikat, ehl-i ilim kendilerine rehber ittihaz etseler, ihlâsı kazanırlar ve vazife-i uhreviyelerinde, muvaffak olurlar. Ve bu feci sukût ve musîbet-i hazıradan rahmet-i İlâhiye ile kurtulurlar. Diye insanları ve hassaten inananları ikaz etmektedir. İnsan kendisi haklı da olsa, Müslüman kardeşine itiraz ve tenkid etmemeli... Sürekli kendi nefsini ittiham etmeli, nefsini eleştirmeli, kusurunu görmeli, Zat-ı Zülcelâl- olan Yüce Allah’a çok duâ etmeli, diğer insanların manevî kurtuluşları için çaba harcamalıdır. Hakikî kişi, kendisini ve enaniyetini ve bir buz parçası hükmünde ki egosunu o tatlı İslâm havuzuna atıp eriten kişidir. Bu şiddetli zamanda ve manevî kışta gala ve varlık içinde kaht ve derd-i maişet, fakirlere ağır basması cihetinde, ekseri fakir olan mü’minlerin bu dehşetli hale karşı sarsılmaları ve tesanütlerinin bozulması ihtimali daima kuvvetle muhtemeldir. Bizler her zamandan çok bu fırtınada tesanüdümüzü ve ittihadımızı koruyup, birbirimizin kusuruna bakmadan, birbirimizi tenkid etmeden, kudsî İman hizmetinde ileri gitmeye çalışmalıyız. Ne mutlu yaratılış gayesine uygun hizmet eden kahramanlara.