Lâfz-ı Allah ve diğer bazı isimlerin okunuşu
Lâfz-ı Celâl, yani Allah lâfzı, Vâcibü’l-vücûd, tek, sonsuz isim ve sıfatlara sahip ve bütün isimleri içine alan, toplayan demektir.
Allah; kâinatın ve içindekilerin yaratıcısı, sonsuz isim ve sıfatları ezelî ve ebedî olan; ibâdet edilmeye lâyık tek Yaratıcıya ait özel isim.
Bütün kemâl sıfatları şahsında bulunduran ve her türlü noksan sıfatlardan uzak olan, eşi, benzeri, zıddı olmayan bir tek Ma’bud. Varlığı zorunlu olan tek yaratıcıya ait yüce bir isim.
Allah’ın ikili ve çoğulu da yoktur. Çünkü, cinsleri olan varlıklar isimleri çoğul olabilir. Cinsleri olmayanın ismi de çoğul yapılamaz. Onun içindir ki, dilimizde “şehirler” denilir, ancak yine bir şehir olan, fakat bir ikincisi olmayan İstanbul için“İstanbullar” diye çoğul yapılamaz.
Ne var ki, muhtelif lisanlarda Allah’u Teâlâ’nın ayrı ayrı isimleri olabilir. Türkçe’de Tanrı, Farsça’da Hudâ, İngilizce’de God, Fransızca’da Dieu gibi. Ancak bunlar “Allah!’ gibi özel isim değildir. İlâh, rab, ma’bud gibi cins isimdirler. Arapça’da ilâhın çoğuluna “âlihe”, rabbın çoğuluna “erbâb” denildiği gibi Farsça’da Hudâ’nın çoğulu da “hudâyân” ve lisanımızda da “tanrılar”, rablar, ilâhlar, ma’budlar denilir.
Allah (celle celalühü) ism-i şerifi, uluhiyete has olan bütün sıfatları, manaları ihtiva eder. Meselâ, Esma-i Hüsna’dan Rahim acımayı, Habib sevgiyi, Âlim ilmi, Kahhar sadece kahretmeyi bildirir. Lâfzetullah diye de tabir edilen Allah ism-i şerifi, Esma’nın sütün manalarını ifade eder. Dolayısıyla Allah, ism-i Azam’dır.
Allah lâfzındaki bir incelik de, harfler teker teker kaldırılsa, anlam bozulmadan yine Cenâb-ı Hakk’a delâlet eder. Şöyle ki:
Allah lâfzının başındaki elif kaldırılsa,“lillahi”; lam da kaldırılsa“lehu”; diğer lam da kaldırılsa, “Hu” kelimesi kalır. Bunların üçü de Kur’ân’da ayrı ayrı geçer ve Allah demektir.
Bir diğer özellik de, Arapça sarf / gramere göre“hu”nun aslı“he”harfidir ve“o Allah”demektir. Bu harf, ciğer ve göğüsten gelen nefesle çıkar. Bu itibarla, nefes alan bütün canlılar,“hu, Hu”diyerek O’nu zikreder.