SAHABE İSTANBUL YOLLARINDA
Bu yazı dizisine başlamadan önce, çok zor olmayan ve manevî boyutuyla da bizi etkileyen zevkli bir çalışma olacağını umuyorduk. Heyecan verici bir çalışma olmakla birlikte işin o kadar kolay olmadığını ve bu işin görünenden öte bir derya olduğunu müşahede
Doğduğum şehri, İstanbul’u dinliyordum gözlerim kapalı… Dile geldi ve dedi ki; “Bağrımda yatan aziz misafirlerim var.’’ O zaman anladım neden “Azİz İSTANBUL’’.
PEYGAMBER EFENDİMİZ (s.a.v.);“ashabımın her biri vefat ettiği belde halkı için kıyamet günü önder ve nur olarak dirilecektir” buyurmuştur. Bu ifade, sahabi mezarının bulunduğu bölge mensupları için dikkat çekici uyarı niteliğinde ve aynı zamanda sorumluluk yükleyen müjdeleri içinde barındırmaktadır.
Bu yazıda, Allah Resûlünün (s.a.v.) sohbeti ve dostluğuyla şerelenmiş bu kutlu misafirler tanıtılmaya gayret edilmiştir. ’Gayret bizden, gayemize ulaştırmak yüce Rabbimizden...
Mezarlık ve mezarlık kültürü her milletin tarihî, dinî, içtimaî, iktisadî v.s. yapısının şekillenmesinde, sanat ve edebiyat hayatının belirlenmesinde ve incelenmesinde çok önemli sosyolojik ve psikolojik unsurlardır. Bu yüzden “mezarlıklar vatanın tapu kütükleri ve sicilleridir’’ denilmiştir.
“Türkler medeniyet namına ortaya hiçbir şey koymamış olsalar bile mezarlıkları onların büyük bir medeniyet sahibi olduklarını gösterir’’ cümlesi merhum Süheyl Ünver Hoca tarafından bir müsteşrike atfen söylemiş. Tanpınar’ın “İstanbul’u tanımak kendimizi tanımaktır” diye bir sözü vardır. Bunu daha özelleştirerek “İstanbul mezarlarını tanımak medeniyetimizi tanımaktır” şeklinde söylemek de mümkündür.
Anket ve gözlemler göstermiştir ki; Sahabe türbelerini ziyaret etmenin onlarca sebebi vardır. Ancak ziyaretçilerinin önemli bir kısmının sahabe kabirleri, İstanbul’a yapılan sahabe seferleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı gözlemlenmiştir. İnsanların “Onlar eren/evliya mıdır?” sorusuna şahit olmak, bu sahadaki eksikliği gösteren önemli ipuçlarından birisidir.
İstanbula sefer Vaaaaaaar: sahabeler İstanbul yollarında
İstanbul’un İslam orduları tarafından ilk defa kuşatılması Hz. Muaviye tarafından gerçekleşti. Hz. Muaviye 48/668 senesinde İstanbul’a karşı sefer hazırlığına başlayıp gönüllülerin gelmesi için ülkenin her tarafına haber gönderdi. Hazırlanan ordu Fedale bin Ubeyd el-ensarî (r.a.) komutasında harekete geçti. İslam ordusu Kadıköy’e kadar geldi, hem uzun yolculuk, hem de soğuklar İslam ordusunun büyük kayıplar vermesine sebep oldu. Kışı Kadıköy de geçiren ordu, halifeden yardım istedi. Bunun üzerine 49/669 ilk baharında Yezid bin Muaviye (r.a.) komutasında yardımcı kuvvetler gönderildi. Bu ordu, İstanbul’a Sütlüce’deki Cemal Efendi Türbesi’nin olduğu bölgede konuşlanarak muhasaraya katıldı. Fakat surları aşmak mümkün olmadı, ordu Suriye’ye döndü.
Bu kuşatmaya Hz. Hüseyin (r.a.), Ebu Eyyüb el Ensarî (r.a.), Ebu Şeybe el-hudrî (r.a.), Abdullah bin Abbas (r.a.), Abdullah b. Ömer (r.a.), Abdullah b. zübeyir (r.a.) gibi meşhur sahabeler katılmıştır. Pek çok sahabe de bu savaşta şehit olmuş ve İstanbul’a defnedilmiştir.
İkinci kuşatma yine Hz. Muaviye’nin son döneminde gerçekleşmiştir. Şehir bu defa karadan ve denizden kuşatılmıştır. 673’te Cünade b. Ebi Ümeyye el Ezdi komutasında hareket etmiştir. Soğukların başlaması üzerine geri çekilmiştir. Ertesi sene yine harekete geçmiş, 6 sene (674680) süren bu kuşatmada Bizans donanması bir hayli yıpratılmış, buna mukabil Müslümanlar da Grejuva adı verilen Rum ateşinin kullanılmasıyla önemli zayiatlar vermiştir.