Balkon kültürü

Bu hafta, güzel insan, hizmet gönüllüsü kardeşimiz, mimar Hayati Binler Beyin bendenize gönderdiği yıpranmışlığımızın ve kaybettiklerimizin geldiği noktayı dikkate veren hakikatli bir metni sizlerle paylaşmak istiyorum. Noktasına, virgülüne kadar metin şu:

“Balkondan önce cumba vardı. Ev mimarisindeki değişim balkonları getirdi. Emlak ve marketing şirketlerinin yaptığı araştırmalarda Türklerin yüzde 80’i ‘balkondan vazgeçmem’ dese de, balkon kültürü sona eriyor. Yeni yapılarda balkon niyetine yapılmış çıkıntılar var artık. Balkonlu evlerin balkonunda ise kimsecikler görünmüyor.

“Peki, neden böyle oldu? Mimar Funda Varlık ve İç Mimar Oya Çavdar’a göre, Türkler’i balkondan uzaklaştıran beş ana sebep var. Komşuluğun bitmesi, TV, internet ve artan sıcaklar yüzünden eve kapanmamız, mahremiyet, imar yönetmeliklerindeki değişiklikler. Varlık ve Çavdar, kadim balkon kültürümüzü sona erdirmek üzere olan bu beş sebebin detaylarını şöyle açıklıyor:

“Ev alma komşu al’, ‘Komşu komşunun külüne muhtaç’gibi çok derin anlamları olan deyimlerimiz bile artık anlamını yitiriyor. Şehir hayatının sonucu olarak insanî ilişkilerin de azalmasıyla komşuluk ilişkileri yavaş yavaş ölüyor. İnsanlar birbirlerine karşı yabancılaşmakta. Artık aynı apartmanda oturan insanlar bile neredeyse birbirlerini tanımıyor. İnsanlar eskiden müstakil evlerden oluşan sokaklarda sosyal açıdan birbirleriyle daha yakın ve samimî bir hayat sürerken 100 -150 kişinin yaşadığı sakin sokaklar, neredeyse bir köy nüfusuna varan konutlarla doldu. Yan dairede, yan balkonda kimin oturduğunu bile bilmiyoruz. Bu yabancılaşma balkon muhabbetini de bitirdi.

“Balkonlar, yıllarca ailelerin soğuk kış ayları dışında evin en çok kullandığı kısmı olma özelliğini taşıdı. Kahvaltıların yapıldığı ve yemeklerin yenildiği, misafirlerin ağırlandığı, hatta geceleri yatakların serilip uyunduğu mekânlar oldu. İklim değişiklikleri dolayısıyla yaz aylarının artık uzun ve bunaltıcı geçmesi evlerdeki klima sayısını arttırdı. Klimaları açıp içeriye kapandık.

“İçeri kapanmamızda televizyon kültürünün ve internete olan bağımlılığımızın da etkisi büyük. Artık balkonlara masalar kurulmuyor, günün büyük bölümü içeride geçiyor.

“Evinin balkonu olsa bile insanları balkondan soğutan en önemli sebeplerden biri de mahremiyet!

“Binaların yönetmelikte belirtilen minimum mesafelerde tutularak 4-5 metre yakınlıkta yapılması mahremiyeti zedeledi; bu hassasiyet insanları balkondan uzaklaştırdı.

“Son yıllarda PVC ve katlanan cam gibi yöntemlerle balkonlarını kapatanların sayısı arttı. Ancak binaların yakın olması dolayısıyla mekân masuniyetleri kalmadığı için camın arkasına perde koyma ihtiyacı hissediliyor. Komşu binadan kolayca seyredilen ve konuşmaların duyulduğu bir balkonda ise, kimse oturmak istemiyor.”

İstese de, oturamıyor ya…

Velhâsıl; balkonlar gibi, balkon devri, maalesef kapandı!