Terviye ve Arefe Günü
H er sene iki Arefe Günü yaşanır. Bunlardan birisi; Ramazan arefesi, ikincisi de; Kurban arefesi. Esas olan kelime anlamının da uygun olanı Kurban Bayramı arefesidir. Bununla birlikte her iki arefe gününe verilecek ehemmiyet ve sevabından istifade edilmesi açısından önemlidir. Kurban Arefesi gününden bir önceki gün ve gece yani Zilhicce’nin 8. Günü olan Terviye ve 9. Günü de Arefe Günü’nün faziletinden bahsetmek istiyorum.
Terviye kelime anlamı “Bir işi aceleye getirip, enine-boyuna düşünmek, sulamak, suya kandırmak” gibi anlamlara gelir.
İbrahim (as), Zilhicce ayının 8. gecesi, “Kendi oğlu İsmail’i kurban etmesi için” rüyasında ihtar edilir. “Rüyâ şeytanî midir, Allah tarafından mıdır?” diye terviye ve tefekküre dalıp, o günü tefekkürle geçirdi. Arefe gecesi olduğunda kendisine; “Emrolunduğun şeyi yerine getir!”denir. İbrahim’in (as) oğlu İsmai’in kurban edilmesi gerektiğini anladığı için 9. Gününe de arefe denilmiştir.
Terviye gününün fazileti noktasında Peygamber Efendimiz (asm) şöyle, buyurmuştur:“terviye günü oruç tutan ve günah söz söylemeyen Müslüman Cennete girer.”
Arefe gününün fazileti hususunda da Katâde İbn-i Numân (ra) nakledilen bir hadis-i şerifte de Resûlullah (asm) şöyle buyurdu: “Arefe günü oruç tutan kimsenin önündeki bir yıl ile geçmişteki bir yıllık (küçük) günahları mağfiret olunur” dediğini işittim”.
Arefe günün ve gecesinin fazileti büyüktür. Arefe gecesinin fazileti bir hadis-i şerifte şöyle ifade buyrulmuştur: “Arefe gecesi yapılan duâlar reddolunmaz ve Arefe gecesi 70 rahmet kapısı açılır.”1
Hz. Peygamber (asm) bir defasında, “Arefeye tazim ve hürmet ediniz ve onun bereketinden büyük pay alınız. Bu gece kılınan namazın bir rekâtı Cenâb-ı Hak indince 1000 rekâttan daha sevgilidir”2 buyurdular.
Arefe Günü’nün fazileti hakkında Ebu Hureyre (ra), Peygamber Efendimizden (asm) naklettiği bir hadis-i şerifte şöyle buyurdu: “Arefe Günü’ne hürmet ediniz, onu aziz ve kıymetli tutunuz, çünkü arefe günü Cenâb-ı Hakk’ın indinde, aziz ve muhteremdir.”3
Arefe Günü’nün fazileti bir başka hadis-i şerifte de şöyle buyrulmuştur: “Arefe Günü hayır günüdür, rahmet günüdür, bereket günüdür, Mağfiret günüdür ve bayramımızdır.”4
Arefe Günü’nün faziletiyle ilgili olarak Ebu Hureyre şöyle naklettiler: Bir Arefe Günü Rasulullah (asm) tebessüm etti, mübarek dişleri göründü, Ya Rasulallah! Bugün tebessüm ettiğiniz gibi hiçbir zaman tebessüm ettiğinizi görmedim.
Bunun sebebi nedir? Buyurdular ki;“cenâb-ı Hak bugün hacılar üzerine o kadar rahmet ve mağfiret indirdi ki şeytanı gördüm inliyordu, feryat ediyordu ve başına toprak saçıyordu. Bu büyük rahmet ve mağfiret karşısında onu bu halde gördüğüm için tebessüm ediyorum.”5
Arefe gününde Müslümanların kendisini haramlardan da koruması gerekir. Kendisini haramlardan koruması Arefe Gününün faziletinden istifadesini sağlar. Çünkü hadis-i şerifte, “Bir kimse arefe günü oruç tutar, dilini ve gözünü günahtan korursa Cenâb-ı Hak onu affeder ve kıyamette arşın gölgesinde bulundurur”6 buyrulmuştur.
AREFE GÜN VE GECESİ OKUNACAK DUÂ:
Resûl-i Ekrem Efendimiz Arefe Gecesi’nde şu duâyı okuyana Cenâb-ı Hak istediğini vereceğini beyân buyurmuştur. Duâ şudur:
“Sübhânellezi fi’s-semâvâti arşuhu. Sübhanellezi fi’n-nâri sultânühu. Sübhanellezi fi’l-kubûri kadâuhu. Sübhanellezi fi’l-hevâi rûhuhu. Sübhânellezi raa’s-semâe bigayri amedin. Sübhânellezi vadaa’l-arda. Sübhânellezi lâ melce illâ ileyhi.”
İmam-ı Tirmizi, Resûl-i Ekrem Efendimiz’in (asm),
“Duânın hayırlısı Arefe Günü yapılan duâdır”buyurarak Peygamberlerin arefe günü duâsını şöyle okuduğunu haber verir: “Lâ ilâhe illâllahü hüve lehü’l-hamdü ve hüve alâ küli şey’in kadir.”
Buhâri’de geçen bir hadiste de Arefe Günü şu duânın okunması, şeytanın tasallutundan kurtulmasına ve kendini muhafaza altına almasına vesile olacağı ifade edilmiştir.
“Allahümme’c’al fi kalbi nûran ve fi basari nûran. Allahümme’şrah li sadri ve yessir li emri…”
“Allah’ım, kalbimi, gözümü, gönlümü nûrlu kıl. Allah’ım, kalbime genişlik, işlerime kolaylık ver.”
Bediüzzaman, arefe günlerine ayrı bir değer vermiştir. Arefe günlerinde duâ ve niyazlarını, tesbihatlarını arttırmış özellikle de İhlâs Sûresi’nin okunmasını tavsiye ederek şöyle demiştir.
“Aziz, mübarek kardeşlerim,
Pek çok selâm... Bizim memlekette eskide Arefe Günü’nde bin İhlâs-ı Şerif okurduk. Ben, şimdi bir gün evvel beş yüz ve Arefe’de dahi beş yüz okuyabilirim. Kendine güvenen, birden okuyabilir. Ben, gerçi sizleri göremiyorum ve hususî her birinizle görüşmüyorum; fakat ben, ekser vakitler, duâ içinde her birinizle bazen ismiyle sohbet ederim.7 D pnotlar:
1- Ramuzu’l-ehadis; H: 4924.
2- Risale-i Udhiyye; s. 307.
3- Gazali; Müşefetü’l-kûlüb. s. 289.
4- Darimi, savm, 47.
5- Gazali; a.g.e. s. 288.
6- Camiü’s-sağir tercümesi, Mutlu, Döğen, Hatip, c. 3, s. 35. 7- Şuâlar, s. 266.