yeni adlî yıl, yeni BIR Umut
20Temmuz’da başlayan adlî tatilin sona ermesi ile birlikte yeni adli yıl Yargıtay Başkanlığı tarafından Cumhurbaşkanlığı Sarayı içerisindeki Beştepe Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlenen törenle başladı. “Usûl esasa mukaddemdir”ünlü Osmanlı hukukçusu Ahmet Cevdet Paşa’nın önemli bir prensibidir. Ve elbette ki ehemmiyetli bir hukuki ve sosyolojik kaidedir.
Usul esastan önce gelir demek olduğu aşikâr olan söz, usul sakat bırakılırsa esas da sakat kalır, sakatlanır gerçeğini hatırlatır bizlere. Kuvvetler ayrılığı ilkesi, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin temel taşlarından biridir. Büyük ölçüde zayılatılmış olsa bile bu böyledir. Hukuk çevrelerine düşen temel sorumluluk, bu ilkenin daha da anlamsızlaştırılmasına hizmet etmemek, her fırsatta bu ilkenin gözetilmesini sağlamaya çalışmak olmalıdır.
Adlî yıl açılış töreninin Cumhurbaşkanlığı Sarayı içerisindeki Beştepe Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlenmesi, törenin Cumhurbaşkanlığı himayesinde gerçekleştirilmesi, açık bir biçimde kuvvetler ayrılığı ilkesinin ve elbette ki yargının bağımsızlığı ilkesinin örselenmesine hizmet etmektedir. Nitekim Yargıtay Başkanı Sayın Cirit konuşmasında, “Anayasa değişikliği ile öngörülen Cumhurbaşkanlığı sistemi, kuvvetler ayrılığı ilkesinin uygulanmasını daha önemli bir hale getirmiştir” demek ihtiyacını hissetmiştir. Yargıtay Başkanlığının bütçesine, yargı bağımsızlığı ilkesini zedelemeyecek bir yerde açılış töreni düzenlemeye yetecek ödenek koymak zor olmasa gerektir. Adlî yıl açılış töreninin Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın davet mahiyetindeki talimatı ile Cumhurbaşkanlığı Sarayı içerisindeki Beştepe Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlendiği sır değil.
Yargıtay Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığına bağlı Daire Başkanlıklarından biri değildir. Yargı mensubu Sayın Cumhuriyet Savcıları ve Hâkimler, Cumhurbaşkanlığının memurlarından herhangi biri değildirler. Yargıtay Başkanlığı tarafından kurumda görev yapan bin kadar savcı ve tetkik hâkimine, törene katılımın “zorunlu” olduğuna ilişkin mesaj gönderildiği bilgisi basında yer aldı ve bildiğimiz kadarıyla bu haber yalanlanmadı. Bu tür uygulamalar ister istemez meş’um 28 Şubat döneminde düzenlenen ve katılımın zorunlu tutulduğu brifingleri hatıra getirmektedir. Bir kez daha “Usûl esasa mukaddemdir” ilkesini hatırlamak gerektir.
Yargı erkini savunmasız düşünen anlayışın yansıması olarak açılış töreninde neredeyse herkes konuşmuş, sadece Barolar ve Barolar Birliği Başkanına söz verilmemiş. Ülkeyi yönetme sorumluluğu taşıyanlar can sıkıcı gerçeklerle yüzleşmek istemiyorlar. Ancak Yargının problemleri o denli büyük ki dile getirmemek mümkün değil. Yargıtay Başkanı Sayın Cirit konuşmasında, “Kamunun yüzlerce kez haksız çıktığı dâvâların sonucu dikkate alınmadan, aynı uyuşmazlıklar tekrar mahkemelere intikal ettirilmektedir” uyarısında bulunmuş. Yargıtay Başkanı Yürütme erkinin hukuka uygun hareket etmediğini, kendisini yasalar ve yargı kararları ile bağlı görmemekte ısrar ettiğini, bu anlayışın da yargının iş yükünü artırdığını ilân etmiş. Keyfi yönetimin bir işareti olarak görülen çok sık yapılan kanun değişikliklerinin adli hizmetlerin kalitesinin düşmesine sebep olduğunu da haklı olarak dile getirmiş Sayın Cirit.
Genel eğitim ve hukuk eğitimindeki yetersizlikler, hâkim ve savcıların deneyim eksikliklerinden kaynaklanan zorluklar, dile getirilen önemli problemlerden başlıcaları. Yargıtay’da görev yapan bin kadar tetkik hâkimin yarısından fazlasının beş yılın altında meslek kıdemine sahip olduğunu, kürsü hakimlerinin büyük kısmının deneyimlerinin bu sürenin de altında olduğunu düşünürsek yeni adli yılın, yeni bir umut olması ihtimali var mıdır?