Öğretim yolları

Geçen yazımızda öğretim metotlarının gerekliliği ve ders planı hazırlama safhalarından bahsetmiştik. Bu yazımızda öğretim metod çeşitlerinden bahsetmek istiyorum.

Genel olarak öğretim metod çeşitleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri ve İş başında öğretim olarak 4 çeşitte sınılandırılabilir.

Grup öğretilerinde kullanılabilecek metodlar ise; örnek olay oluşturma, Proje araştırma grupları tesbiti, Yetiştirme grupları, Dinleyici grupları, Seminer, Panel, Sempozyum

Evrak sepeti (kendi kendine), Programlı öğretim, Staj, Rotasyon, Pratik yaptırma, Gezi, Anlatım, Takrir – Konferans olarak isimlendirilebilir.

Grup öğretilerini, Risale-i Nur eğitimlerinde, anlamalarında ve sosyal gruplara neşredilmesinde de kullanma imkânı bulabiliriz ve zaten yıllardır bunlardan birçoğu uygulanmaktadır. Gruplara bir şeylerin öğretilmesinde; kullanım yeri önemlidir ;

a) Konu–anlam meydana getirilmesini gerektiriyorsa,

b) Öğrenen grup kalabalık (40 • İşleriniz iyi gidiyorsa eğitim bütçenizi iki katına çıkarın, işleriniz kötü gidiyorsa dört katına. Peter Senge

• Eğitim, çocuğu önce dünyada, sonra da özel çevrelerde varlığını sürdüreceği şartlara, hazırlamak demektir. Goethe

• Eğitim, bir insanın diktatör olmasına değil, önder olmasına yarar. Lord Braugham

• küçük şeylere gereğinden çok önem verenler, elinden büyük iş gelmeyenlerdir. Elatun

• Metodu olan topal, metotsuz koşandan daha çabuk ilerler. • Bugün, hayatınızın geri kalanının ilk günüdür.

Francis Bacon 1970’lerin Bir duvar yazısı ve fazlası) ise,

c) Süre kısıtlaması varsa, bunlara göre seçilir.

Grup öğretisinin uygulamasında şu hususlara dikkat edilmelidir: Dinleyicilerin seviyesine uygun şekilde konuyu hazırlamalı, grubun dikkatini çekmeli (somut / müşahhas örnekler vermeli), ses tonu ayarlanmalı, mimikler ve göz teması sağlanmalı, konuşma hızı ayarlanmalıdır. Gerektiğinde şekillerden faydalanır. Dil kurallarına uyulmalı, belirlenen zamanda kesilmeli ve sonunda anlatılan konu özetlenmeli.

Grup öğretilerinin faydalı yönleri; zaman tasarrufu sağlar, büyük gruplara da eşit şartlarda öğretme imkânı sağlanır ve ayrıca konu(lar) dağıtılmadan işlenebilir.

Sakıncalı yönleri ise; yalnız kulağa hitap eder, öğrenme güçtür, şahsî farklılıklar dikkate alınmaz ve sıkıcı olabilir.

Bu metod, kavram, problem çözümleme, yargıya varma durumlarında, grubun küçük olduğu yerlerde ve öğrenciler de katılabilecek durumdaysa kullanılır.

Tartışma/aktif metodun uygulamasında dikkat edilecek hususları şu şekilde tanımlayabiliriz:

Konu işleniş sırası tesbit edilmelidir. Her katılana/isteyene söz hakkı verilmeli, katılım genelleştirilmeli. Karşılıklı konuşmalar kurala uygun yaptırılmalı. Grup dinamizmi uygun şekilde yönetilir. Tartışma süresinin ayarlanması gerekir. Kilit kelime veya ibareler tahtaya yazılır. Somut örnekler ve varsa konuyla ilgili şekiller gösterilir ve Konu özetlenmesi.

Faydaları: Öğretim etkili olur, sıkıcı olmaz, katılımcıların/öğrencilerin derse/konuya katılımı sağlanır ve bilgi üretimi olur, çözüm gruba ait olur, kuşku kalmaz

Sakıncaları ise, gruplar küçük olur. Fazla kişi faydalanamaz, fazla zaman alır, amaçlardan uzaklaşma ihtimali vardır.

Bu iki metodu Risale-i Nur eğitim sosyolojisine uyarlamaya çalışırsak; anlatım metodu bilindiği gibi normal derslerimizin işleyişini göz önüne getirdiğimizde aynen ortaya çıkıyor.

Tartışma, aktif metod ise bizlerin münâzaralı veya mütalâalı ders dediğimiz kısma girmektedir.

Ders yapan/okuyan ağabeylerimiz, kardeşlerimiz yukarıda bahsedilen hususlara mümkün olduğu kadar dikkat edersek verimlerin yüksek olacağı büyük oranda belli olur.