BOŞANMA ÖNCESİ ARABULUCULUK NEREDE?

Son yıllarda mahkemelerin iş yükünü azaltabilmek amacıyla çok çeşitli uygulamalar geliştirildi.

Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları da denilen ve çoğu “Amerikan tarzı” olan bu usullerin ne kadar işe yarayacağını zaman gösterecek.

Bunlardan biri ve en yenisi, iş davalarında zorunlu arabuluculuk. İşçi ya da işveren, dava için mahkemeye gitmeden önce arabuluculuk sertifikası almış bir arabulucudan anlaşabilme hususunda yardım istemek zorunda.

Arabulucu taraların ortak bir tazminat rakamı ya da diğer bir ortak çözüm hususunda anlaşmasını sağlarsa davaya gerek kalmamış oluyor. Aksi halde dava kaçınılmaz oluyor.

Bu yöntemin uygulamada şimdilik neredeyse hiç işe yaramadığı görülüyor. Ama ileride belki olumlu bir aşamaya evrilmesi sağlanabilir. Gelelim asıl konumuza… Dava öncesi arabulucuya gitmenin en faydalı ve gerekli olduğu özel dava türü boşanma davası.

Boşanma öncesi zorunlu arabuluculuk konusu, devletin gündemine, ilk olarak, 1999 senesinde, şimdiki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının çekirdeğini oluşturan Başbakanlık Aile Araştırma Kurumuna sunulmuş olan bir Araştırma Raporu ile getirilmişti.

Koordinatörü olduğumuz geniş bir akademisyen ekip tarafından yürütülen“boşanma Sebepleri”konulu bilimsel araştırma sonucunda tarafımızdan kaleme alınan 213 sayfalık Nihai Raporun 80 ila 90. sayfaları bu konuya ayırılmıştı.

Raporun özeti için link: http://w3.gazi.edu.tr/~battal/bosanma_sebepleri.htm

Raporun tam metni için link: http://w3.gazi.edu.tr/~battal/kitaplar/bosanma_sebepleri.pdf

AKP hükümetleri konuya zaman zaman ucundan kıyısından el attı. En son bir sene önce Adalet Bakanı Sayın Abdulhamit Gül de bu konuda bir hazırlık yapıldığını duyurmuştu.

Ancak konunun gerisi –henüzgelmedi. Oysa konu önemli ve ihtiyaç acil.

Boşanmayı engellemek üzere kurulan diğer mekanizmalara ve bilhassa müftülüklerdeki aile danışma merkezlerine bir itirazımız yok. Bunlar elbette verimli ve faydalı işlerdir. Daha da verimli olması için gayret edilmelidir.

Ama asıl ihtiyaç şudur: Boşanma davası öncesi arabulucuya ya da hakeme müracaat yolu açılmalı ve bu başvuru bir dava şartı haline getirilmelidir.

Bu ön mekanizmanın faydası nedir? Özetleyelim:

1. Boşanma davası açmaya karar veren bir eşin, bu kararının isabetini de gözden geçirmesi mümkün olacaktır.

2. Boşanma davasının açılmış olması taralar yönünden bir tür“onur meselesi” olduğundan, açılmış davadan geri dönmek zordur. Oysa arabulucu aşamasında iken geri dönmek ve böylece evlilik birliğini kurtarmak daha kolaydır. Yeter ki mahremiyete riayet edilebilsin.

Zira biliyoruz ki mahrem meseleler arabulucu önünde “kol kırılır yen içinde kalır” mantığı içinde ve dolayısıyla açık yargılama yapılan bir mahkemedeki kırıcı davaya gerek kalmadan çözülebilirse taralar boşanmaktan da kurtulabilir.

3. Boşanmanın gerçekten gerektiği durumlarda önce arabulucuya başvurulması halinde anlaşmalı boşanma yolunun kapısı da daha kolay ve adil biçimde açılacaktır.

Acil müdahaleyi ilgili Bakanlıklardan bekliyoruz. Elbette kanun boyutunu da Türkiye Büyük Millet Meclisinden…