FILISTIN’IN SIYASÎ YAPISI VE SEÇIM TARTIŞMALARI (1)

Filistin, Ortadoğu’nun en sorunlu bölgelerinden biridir. Osmanlı Devleti’nin bölgeden çekildiği 1917 yılından bu yana Filistin-İsrail, bölge ve uluslar arası aktörler arasında çözüm arayışları inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir.

İsrail’in 1948’de kurulmasıyla birlikte sorunun dini boyutu iyice öne çıktı. Ulusal kurtuluş ve İsrail’le mücadelede yeni aktörler sahadaki yerini aldı. Yaser Arafat’ın liderliğinde 1964’te kurulan Filistin Kurtuluş Örgütü bunların en önemlilerindendir.

Arafat ve dönemin İsrail Başbakanı İzak Rabin arasında 20 Ocak 1993’te Norveç’in Sarpsborg kasabasından başlayan Oslo Barış Süreci, iki liderin 4 Mayıs 1994’te el sıkışmasıyla tamamlanmıştı. Böylece bölgede barış yolunda ciddî bir adım atıldı. Oslo’nun önemli sonuçlarından biri de hiç şüphesiz Filistin Ulusal Otoritesi/ Yönetimi (Palestinian National Authority)’nin kurulması oldu. Bununla birlikte görev süresinin 4’er yıllık periyotlarla belirlendiği Yönetimin başına Arafat getirildi. Filistin Yönetimi kendisini otorite değil, “Filistin Devleti” olarak tanımlamaktadır. Aslında Filistin Devleti ilk kez Arafat’ın Cezayir’de sürgün yıllarında kuruldu. Türkiye de sürgünde kurulan Filistin’i 15 Kasım 1988’de tanıdı.

Filistin, 132 üyeli Parlamentoya sahip ve yönetim biçimi parlamenter demokrasi. Arafat tarafından 2002’de çıkarılan “Filistin Temel Kanunu” ile yasama, yürütme ve yargıdan oluşan kuvvetler ayrılığı uygulamaya konuldu. Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçiliyor ve seçimlerde en yüksek oyu alan siyasî yapının lideri Başbakan olarak atanıyor.

Filistin İsrail çatışması her gün haber kanallarında gündem oluyor. Filistin iç siyasetini belirleyen unsurlar, elbette ülkenin izleyeceği politikayı da belirlemektedir.

Ancak ülke içindeki siyaset başlıca iki ana aktör tarafından gerçekleştiriliyor. Bunlardan birincisi Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ve ikincisi de Fkö’nün dışındakiler.

fkö Çatısı altında Birleşen siyasî yapılar:

1- El Fetih, 2- El Fetih-demokratik Reform Bloğu, 3- Filistin Halk Kurtuluş Cephesi, 4- Filistin Demokratik Kurtuluş Cephesi, 5- Filistin Demokratik Birliği, 6- Filistin Halk Kurtuluş Cephesi Genel Komutanlığı, 7- Filistin Halkçı Parti, 8- Filistin Kurtuluş Cephesi, 9- Filistin Halkı Mücadele Cephesi, 10- Arap Filistin Cephesi, 11- Arap Kurtuluş Cephesi, 12- Halkın Kurtuluş Savaşının Yıldırım Öncüleri.

fkö Dışındaki siyasî yapılar:

1- HAMAS, 2- Filistin İslâmî Cihad Örgütü, 3- Halk Direniş Komiteleri, 4- Filistin Ulusal İnsiyatifi, 5- Hiz’ut Tahrir, 6- Sabirin Hareketi (HAS), 7- Üçüncü Yol, 8- Bağımsızlar.

Filistin’de yukarıda sayılan siyasî unsurların dışında, siyaseti etkileyebilen silâhlı gruplar da mevcuttur.

Bu silâhlı gruplar ise şu şekilde sıralanmaktadır: 1- HAMAS’ıN askerî kanadı İzzettin El Kassam Tugayları, 2- İslâmî Cihad Örgütü’nün silâhlı kanadı El Kudüs Tugayları, 3- El Fetih ile ilişkilendirilen El Aksa Şehitleri Tugayı, 4- Halk Direniş Komiteleri’nin silâhlı kanadı El Nasır Salah El Din Tugayları, 5- Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin silâhlı kanadı, Abu Ali Mustafa Tugayları, 6- Filistin Demokratik Kurtuluş Cephesi’nin silâhlı grubu, Ulusal Direniş Tugayları, 7- Selefi Cihadcılar: Gazze’de etkili olanlar Jund Ensar Allah, Ceyş El İslâm, Ceyş El Umma ve El Tevhid vel’cihad şeklinde sıralanıyor. Bu grupların Sina Yarımadası’ndaki Mısır kökenli Selefi Cihadcı örgütlerle ilişkide olduğu ileri sürülüyor. 8Diğer bir Selefi-cihadcı örgüt ise, 2006’da Lübnan’ın Filistinli mülteci kampı Nahr El Bared’de kurulan Fetih El İslâm’dır.

Siyasî partiler ile silâhlı gruplar Filistin politikasını belirleyen unsurlardır. Filistin’de daha önce gerçekleştirilen seçimlerde bu unsurların etkisinin olduğu şüphesizdir. Ülkede ilk seçimler 1996’da yapılmış, Yaser Arafat devlet başkanı seçilirken, El Fetih de Parlamento’da çoğunluğu sağlamıştı. Yerel seçimler 2004 ve 2005 yıllarında 4 aşamalı olarak yapılmıştı. 2005 yılında ikinci başkanlık seçimleri yapılmış ve Mahmut Abbas devlet başkanı seçilmişti. 2006’da gerçekleştirilen Parlamento seçimlerinde HAMAS’ıN Değişim ve Reform Blok’u 74 sandalye kazanarak, seçimlerin galibi olmuştu.

Yine Filistin’de 2010 yerel seçimleri iptal edilirken, 2011 yerel seçimleri de ertelenmiştir. Ancak yerel seçimler 2012 ve 2017’de yapılabilmiştir.