Mustafa adib, lübnan’a çare olur mu?
Beyrut limanında 4 Ağustos Salı günü gerçekleşen şiddetli patlama sonucunda 220 kişinin öldüğü kayıtlara geçti. Ülkedeki mevcut siyasi istikrarsızlık ve patlamanın etkileriyle, Hasan Diab’ın Başbakanlığındaki hükümet 10 Ağustos’ta istifasını vermişti.
Cumhurbaşkanı Mişel Aoun, 31 Ağustos’ta Diab’ın yerine, Mustafa Adib’i Başbakan olarak atadı. Adib, Ocak 2020’den bugüne Başbakanlık görevine gelen 3. kişi oldu. Lübnan Parlamentosu’nda, Adib’in yeni görevi Hizbullah (Şii), Amal Hareketi ve eski Başbakan Saad Hariri’nin Gelecek Partisi (Sünni) desteğiyle 120 milletvekilinin 90’ı tarafından onaylandı.
Adib’in öncelikleri arasında, patlama ile büyük zarar gören Beyrut’un altyapısını yeniden inşa etmesi ve bir yıldır sosyo-ekonomik krizlerle sarsılan halkın güvenini tekrar kazanılması gösteriliyor. Adib ise, ilk konuşmasında “vaatlere ve dileklere ayıracak zaman yok. Şimdi harekete geçme zamanı” dedi.
İçinden çıkılmaz durumdaki Lübnan ekonomisinde kamu borcunun GSYİH’NIN (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) %175’ine yaklaştığı belirtiliyor. Buna ek olarak GSYİH’NIN 2020 yılı sonunda yüzde 12 düşmesi bekleniyor. İşsizliğin yüzde 25’e ulaştığı ülkede, bütçe açığı yüzde 15’ler seviyesinde. Ayrıca Lübnan’da önü alınamayan yolsuzluklardan dolayı gelir dağılımı adaletsizliği ve yoksulluk yükselişte.
Geçtiğimiz Mart ayında Lübnan ilk kez Dolar cinsinden tahvillerde temerrüde düşmüştü. Bu durum Lübnan’ın iflası şeklinde yorumlanmıştı. Yine geçtiğimiz Temmuz ayı başında IMF ile yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak patlama sonrasında IMF ile 10 Milyar Dolar’ı kapsayan görüşmelerin tekrar başlatılması beklentiler arasında. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Lübnan’ın kredi notunu yatırım dışı bir derece olan CCC’YE indirmesi de ülkenin ekonomik şartlarını daha da zorlaştırıyor.
Patlamadan hemen sonra ülkeyi ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un,
Suriye’deki başarısızlığını Lübnan’la kapatmaya çalıştığına yorumlanmıştı. İşte tam bu noktada IMF Direktörü Kristalina Georgieva’nın açıklamaları geldi. Geargieva “Macron’un Lübnan ziyareti bir miktar umut oldu. IMF, Lübnan halkını desteklemek için mümkün olan tüm yolları araştırıyor. Ekonomiyi tersine çevirmek için anlamlı bir programı yürürlüğe koyun, hesapverebilirlik inşa edin ve ülkenin geleceğine güvenin” dedi. Geargieva’nın beyanatından, Adib’in, IMF’LE görüşmeleri başlamadan önce Macron ile konuşacağına kesin gözle bakılıyor.
Diğer taraftan Adib, 2013’ten bu yana Lübnan’ın, Almanya Büyükelçisi olarak görev yapıyordu. Önceki Başbakan Diab gibi Adib de bir akademisyen. Aynı zamanda eski Başbakanlardan Najeeb Mikati’nın danışmanlığını da yaptı. Yani Adib’in, mevcut istikrarsız Lübnan siyasetinden gelen yozlaşmış yönetici elitlerden olduğunu değerlendirenler de bulunuyor. Adib hakkındaki bu değerlendirme, siyasi sistemi tamamen elden geçirmeyi protesto eden halk tarafından memnuniyetle karşılanması mümkün görünmüyor.
Lübnan’da temel ve tüm sorunların kaynağı, siyasi sistemin ülkedeki mezhepler arasında paylaştırılmış olmasıdır. Seçimlerde adaylar mezhepsel partilerin listelerinden seçime giriyorlar. Dolayısıyla Parlamento’da kendi mezhep üyelerinin temsilcileri konumundalar. Ülkede resmen tanınan 18 mezhep mevcut.
Lübnan’da 18 ay süren siyasi krizin sona ermesini sağlayan, 21 Mayıs 2008’de Katar’ın başkentinde, rakip Lübnanlı gruplar arasında imzalanan Doha Anlaşması uyarınca Cumhurbaşkanı’nın Hıristiyan, Başbakan’ın da Sünni Müslüman olması şartı var. Bu uygulama Bakanlıkların dağılımında da kendisini gösteriyor.
Lübnan’da siyasi mezhepçiliğin bırakılıp, halkın gerçek manada demokratik değerlere sahip çıkması gerekiyor. Aksi takdirde sorunlu ülke siyasetinin içinden gelen Adib’in de, Lübnan’ın sorunlarına çare üretemeyeceğini söylemek güç değildir.